|
|
|
 |
|
Zondagmiddag 23 december gaat de nieuwe reeks voorstellingen van Toneelgroep De Appel in première. Evenals ‘Tantalus’ in seizoen 2003-2004, wordt het een theatermarathon. Deze keer over Odysseus, naar het beroemde heldenepos van Homerus. In de rol van dichter en verteller, had regisseur Aus Greidanus dit aan het slot van Tantalus al aangekondigd. Die belofte wordt nu ingelost.
Op ons verzoek mogen we een repetitie bijwonen. Na afloop daarvan hadden we een gesprek met Hugo Maerten, die Odysseus speelt.
Er wordt achttien weken gerepeteerd. De repetities vinden plaats in de loods van de Appel aan de Laan van Poot. Op een winderige dag spoeden we ons erheen.
Odysseus komt thuis
Als we binnenkomen zijn de acteurs bezig met een scène waarin Odysseus net is teruggekeerd in zijn paleis op Ithaka na 20 jaar omzwervingen. We zitten direct midden in het verhaal. De scène speelt zich af tussen Odysseus, zijn zoon Telemachos en de voedster. Odysseus en Telemachos hebben een slachting gehouden onder de opdringerige vrijers die naar de hand van Penelope, Odysseus’ vrouw, dingen. Telemachos, gespeeld door David Geysen, is trots: hij heeft 12 vrijers gedood en wil hen het liefst allemaal ombrengen. Hij begrijpt niet waarom zijn vader, die toch zelf in de Trojaanse oorlog zoveel mannen gedood heeft, hem dit verbiedt: ‘Ik wil jou nooit meer met een wapen zien’.
Streven naar perfectie
Aus Greidanus regisseert de scene. Hij lijkt soms op een dirigent die, steeds het geheel overziend, dan weer hier dan weer daar een accent zet. Fascinerend om te zien hoe de acteurs moeiteloos hun rol oppikken bij iedere gewenste passage. Als musici die uit hun hoofd de juiste inzet kiezen. Aus Greidanus neemt af en toe een rol over als hij een passage voordoet. Aus de regisseur verdwijnt op slag, daar loopt Telemachos. Er wordt nagedacht en gediscussieerd over waar de nadruk in bepaalde zinnen ligt: ‘Dát verwijt je me!’ of juist ‘Dat verwíjt je me!’ Ook de mise-en-scène is precies: wie loopt waar, wanneer en waarheen? Alles moet perfect kloppen.
Odysseus een koene held of kille moordenaar?
Wat is Odysseus eigenlijk voor een man? Is hij een held? Een speelbal van de goden? Of is Odysseus een zwerver die zoekt naar de grenzen van zijn menszijn? Hugo Maerten, die de rol van Odysseus speelt, is nog volop bezig het personage van Odysseus, dat uit de geheel bewerkte, gloednieuwe tekst opdoemt, te ontwaren. Hoe moet hij de uitspraak van Odysseus interpreteren, dat zijn zoon Telemachos ‘mag doen wat hij wil met ontrouwe vrouwen, als hij er maar voor zorgt dat ze allemaal sterven’? Heeft hij toch te maken met een kille moordenaar? Het proces van aftasten, begrijpen en invullen is nog in volle gang. Ook tijdens de repetitie zien we hoe de acteurs, met regisseur Aus Greidanus, kneden en polijsten om de rollen vorm te geven tegen de achtergrond van de tekst.
Inspelen op actualiteit
Hugo haalt een uitspraak van Hugo Claus aan: ‘Ik schrijf een zin, maar wat de mensen lezen, dat weet ik niet’. Wat mensen ‘meenemen’ van de voorstelling is ongewis, zegt Hugo. Verwijzingen naar actualiteit moeten niet banaal zijn, maar natuurlijk staat het stuk niet los van het hier en nu. Het thema gastvrijheid jegens vreemdelingen is nu bijvoorbeeld pikant.
Tijdens de afwezigheid van Odysseus moest toch gastvrijheid worden verleend aan de opdringerige vrijers die ook de rijkdommen van Odysseus verbrasten. De toegang kon hen niet worden ontzegd omdat gastvrijheid vanzelfsprekend was. De Grieken hielden aan tafel altijd een stoel vrij voor een onverwachte gast; die kon immers ook een God in vermomming kon zijn.
Op onze vraag of De Appel een voorkeur heeft voor lange voorstellingen zegt Hugo dat een lange voorstelling (met maaltijd) een meerwaarde kan hebben. Het geeft een gevoel van verbondenheid tussen acteurs en bezoekers samen zo lang intens bezig te zijn.
Hopelijk heerst ook na deze marathonvoorstelling een zelfde goed gevoel!