|
|
|
 |
|
Acht uur lang kijken naar een verhaal geschreven door iemand die al meer dan tweeduizend jaar dood is. Niet echt een vooruitzicht waar je als middelbare scholier, gymnasiast of niet, erg opgewonden van wordt. Een beetje nieuwsgierig ben ik wel, als ik op weg ben naar het Appeltheater in Den Haag. Maar misschien komt dat ook deels doordat ik benieuwd ben hoe ik de dag ga doorkomen.
Je zou denken dat in zo'n lang stuk zelfs een ingewikkeld verhaal als de Odyssee toch wel in het geheel behandeld kan worden. Dit gebeurt echter niet. Het toneelstuk bestaat uit zes bedrijven, waarin telkens één van Odysseus' avonturen uitgebreid aan bod komt, zoals het verblijf bij Kirke, het doden van de vrijers en de godenvergadering op de Olympos. Andere delen van het verhaal, bijvoorbeeld dat van Skylla, Charybdis en de runderen van Helios worden niet letterlijk nagespeeld maar tijdens de zes "hoofdavonturen" verteld in een herinnering of voorspelling. Zo ontstaat een gevarieerde voorstelling die toch goed te volgen is.
De verschillende bedrijven, steeds onderbroken met een pauze, hebben elk een eigen decor. Het basisdecor blijft hetzelfde, maar wordt telkens op zo'n andere manier aangekleed, dat iedere keer als je terugkomt van de pauze en de zaal weer binnenloopt, het lijkt alsof je je in een totaal andere wereld waant dan een half uur eerder. Het decor is zeer bepalend voor de sfeer, niet alleen die op het toneel, maar ook die van de rest van de zaal en van het publiek. Het toneelbeeld is in zijn geheel zeer onderhoudend; absoluut niet saai, soms zelfs iets te aanwezig. De kostuums zijn prachtig en sluiten op een originele manier aan op het verhaal.
Technisch gezien is Odysseus een moderne voorstelling. Er wordt veel gebruik gemaakt van lichteffecten die soms wel erg dramatisch op het verhaal inslaan. De regelmatige aanwezigheid van geluid en muziek daarentegen, zijn zeer ondersteunend voor bijvoorbeeld de plotselinge verandering van emotie of sfeer, en hebben bij de wat lichtere bedrijven vaak ook een extra komische waarde, bijvoorbeeld op het moment wanneer de god Ares op de grond spuugt, waarbij je tegelijkertijd een bom hoort inslaan. Tsja, dat gebeurt er nu eenmaal als je god van de oorlog bent.
Met meer dan 40 personages in één toneelstuk, loop je al snel het risico dat het verhaal onbegrijpelijk wordt. Mede door de zeer uitgesproken kostuums en de duidelijke introducties van de verschillende personages wordt verwarring voorkomen. Het hielp natuurlijk ook mee, dat ik, zoals het een echte Erasmiaan betaamt, het verhaal zo goed als uit mijn hoofd ken. Door deze enorme hoeveelheid rollen, die overigens maar door elf acteurs bezet worden, zijn er maar weinig personages die vaak genoeg blijven terugkomen om echt karakterontwikkeling te ontdekken. De personages bij wie dit wel het geval is, zijn vooral Telemachos en natuurlijk Odysseus zelf. Beide karakters beginnen het stuk op een verrassende manier. Telemachos beweert in het eerste bedrijf dat hij zijn zoektocht staakt omdat hij plotseling verliefd is geworden op, de inmiddels een stuk oudere, Helena van Sparta en komt over het algemeen over als een ongemotiveerde knul die er beter aan zou doen om naar zichzelf op zoek te gaan dan naar zijn vader. Ook Odysseus wordt niet erg positief neergezet. Een vrouwenverslindende egotripper komt als beschrijving van zijn persoon dichter in de buurt dan die van een listige held die verlangt naar zijn eigen vrouw.
Naarmate de voorstelling vordert, veranderen deze karakters sterk. Telemachos ziet tijdens zijn zoektocht steeds meer de ernst van zijn vaders noodlot in en Odysseus gaat Penelope meer en meer missen en hij word langzaamaan steeds sympathieker in de ogen van de toeschouwer.
De Odyssee beslaat ontelbaar veel thema's en in elke bewerking worden hiervan weer andere in het licht gezet. In deze bewerking stonden vooral identiteit en gastvrijheid centraal.
De gastvrijheid stond bij de Grieken in hoog aanzien en werd in het stuk aan de kaak gesteld bij de aankomst van Odysseus bij de Faiaken. Bij zijn ontvangst stelt de koninklijke familie zich zeer verdeeld op. Er worden heftige discussies gevoerd met uitspraken als: 'Hij mag wel blijven, maar dan moet hij zich wel aanpassen!'. Stellingen waar we het ook nu lang niet altijd over eens kunnen worden. Deze link naar het heden is een leuke toevoeging aan het stuk die de toeschouwer aan het denken zet.
Het tweede thema, identiteit, komt in het eerste bedrijf al heel duidelijk naar voren, als blijkt dat Telemachos zijn eigen afkomst niet eens goed genoeg kent om zijn vader te kunnen gaan zoeken. Hij wordt door Athena naar huis gestuurd als een schooljongetje dat zijn huiswerk niet heeft gedaan. Ook Odysseus, ontvreemd van zijn vaderland, weet niet goed waar hij nu thuis hoort. In de zachte armen van Penelope of toch de luxe bij Kirke en Kalypso?
In het begin van het stuk, weet hij haast niet meer wie Penelope is, later kan hij niet besluiten of hij naar Ithaka terug zal keren maar uiteindelijk keert hij toch terug naar zijn vrouw. Deze zoektocht naar identiteit maakt het stuk interessant en betrekt de toeschouwer meer bij Odysseus' karakterontwikkeling.
Odysseus is al met al een bijzonder stuk. Niet alleen door de lengte ervan maar vooral door de verrassende benadering van de karakters. Wie komt nou op het idee om Telemachos op het laatst als een losgeslagen moordenaar neer te zetten of om van Kalypso een wanhopige minnares te maken in plaats van een koelbloedige godin? Het stuk verveelt hierdoor niet en geeft een nieuwe kijk op het verhaal.
Toch was het geheel niet altijd even uitdagend en gaf soms een beetje een stijve, net iets te gestileerde indruk, waardoor het verhaal vaak niet helemaal los kwam. Maar desondanks, mede door de schrijfkunsten van Homerus, die bijna niet slecht in de smaak kunnen vallen, blijft een boeiend en leuk verhaal overeind staan dat alleen maar heel af en toe een beetje langdradig wordt; best bijzonder voor een stuk dat acht uur duurt.
Zita Millenaar, 16 jaar, Erasmiaans gymnasium, klas 5, Rotterdam
Na eerst drie uur gewoon lessen te hebben gevolgd, stapte ik op 17 januari met nog 44 leerlingen en enkele leraren in de bus op weg naar Den Haag. Daar zouden we in het Appeltheater een theatermarathon gaan bijwonen: Odysseus.
We hadden niet veel later moeten vertrekken, want we waren net op tijd. De zaal zat al ontzettend vol, en er waren nog maar weinig plaatsen naast elkaar. Nauwelijks zaten we of de lichten gingen uit en er klonk gerommel. Het was begonnen.
-lees verder -
Waar maak je beter kennis met theater dan in het theater zelf? Nergens. Daarom nodigen we leerlingen uit om naar het Appeltheater te komen. Daar kunnen ze zelf ervaren wat het inhoudt om met toneelmaken bezig te zijn. Dit kan o.a. door: een rondleiding achter de schermen; een open dag en/of één van onze voorstellingen te bekijken.
Rondleiding op verzoek
Omdat De Appel een eigen theater heeft, is een rondleiding voor groepen, maar ook individueel mogelijk. Een blik achter de schermen van ons theater: daar komen waar het voor publiek gewoonlijk ‘verboden toegang' is: de kleedkamers, het kostuumatelier etc.
De Appel is het oudste gezelschap van Nederland
Van een klein idealistisch groepje acteurs, onder leiding van Erik Vos (voorjaar 1972) is De Appel in vijfendertig jaar tijd uitgegroeid tot een van de grote toneelgezelschappen van Nederland. De Appel heeft een vaste kern van acteurs. Daarnaast worden voor de meeste voorstelling ook gastacteurs in dienst genomen. Regies zijn van de hand van artistiek leider Aus Greidanus en freelance regisseurs.
Het Appeltheater
Toneelgroep De Appel kan in haar eigen theater beschikken over drie zalen: de grote zaal met 300 tot 500 plaatsen (afhankelijk van de tribune opstelling) en twee studiozalen met 100 plaatsen. Naast een aantal grote zaal producties per seizoen, worden er ook kleinere voorstellingen gemaakt. Architect Sjoerd Schamhart en Erik Vos ontwierpen samen een theaterzaal met een flexibele tribuneopstelling. De vormgever van een voorstelling bepaalt, in overleg met de regisseur, hoe de tribune geplaatst wordt: rondom publiek (in een piste); publiek aan één kant; publiek aan twee kanten of publiek op de speelvloer.
Leerlingen van harte welkom
Toneelgroep De Appel vindt het belangrijk dat leerlingen kennis maken met theater. Het is een kritische en levendige publieksgroep. Meestal worden de leerlingen goed voorbereid, gedragen ze zich uitstekend en is het prettig deze jonge mensen in het theater te hebben. Heel soms loopt het door toedoen van een enkeling een beetje uit de hand. Dat is jammer. Zowel voor de andere bezoekers als voor de acteurs. Daarom hebben wij ter voorkoming van het verstoren van de voorstelling enige voorzorgsmaatregelen genomen. Het lijkt ons nuttig deze afspraken nog eens op een rijtje te zetten.
Alcohol
Leerlingen blijken steeds meer en vaker te drinken. Wij gaan ervan uit dat het gebruik van alcohol op school niet is toegestaan en verwachten dat dit ook geldt voor buitenschoolse activiteiten.
Leerlingen die naar alcohol ruiken worden in het vervolg niet meer in de zaal toegelaten. Als leerlingen, van 16 jaar en ouder, na afloop alcohol willen drinken kan dat. Eerder op de avond kan dit niet.
Om het barpersoneel discussies te besparen verzoeken wij u uw leerlingen hiervan op de hoogte brengen.
Toegangsprijzen
De Appel vindt het belangrijk om de toegangsprijzen voor leerlingen laag te houden. Voor Odysseus betalen leerlingen € 22,50 (i.p.v. € 55,-); try-out € 20,-.
De maaltijd kost € 15,-, deze is voor leerlingen niet verplicht.
Eén docent per 15 leerlingen krijgt een vrijkaart. De bedoeling is dat de docenten plaatsnemen tussen de leerlingen. Op deze manier kunnen ze tijdig ingrijpen als zich ongeregeldheden dreigen voor te doen. Overige docenten betalen de leerlingenprijs.
Try-outs
Docenten kunnen gratis een try-out van de voorstellingen van Toneelgroep De Appel bijwonen ter voorbereiding op hun bezoek met leerlingen.
Contact Yvonne Malherbe
e-mail: educatie@toneelgroepdeappel.nl
bellen: 070 3523344
schrijven: Postbus 84260, 2508 AG Den Haag