Zie De Appel Buiten

Odysseus

AD 15-12-2007
De Appel brengt Griekse mythologie in een toegankelijke bewerking theatermarathon van negen uur lang

door ERIC VAN DER VELDEN

Wie is er bang voor een gedramatiseerde klassieke vertelling van negen uur? Niet het publiek van De Appel. Ruim voor de première van de Odysseus verkocht Nederlands oudste toneelgroep al 75 procent van de beschikbare plaatsen. En dat voor een reeks die tot juni 2008 alleen in het eigen Scheveningse Appeltheater is te zien.

„Extreem," vindt regisseur, acteur en artistiek leider Aus Greidanus (57). „Net zo extreem als de reactie op Tantalus, de eerste marathon-voorstelling van vier jaar terug.

Toen dachten het bestuur en de spelers dat we regelrecht onze ondergang tegemoet gingen. Geen hond zou een dergelijke lengte willen uitzitten. Ik moet zeggen, dat ik halverwege de repetitieperiode ook werd bevangen door twijfel. Maar toen was er geen weg terug meer."

Met Odysseus bouwt De Appel verder op het onverwacht grote succes van Tantalus. Hoezo heeft de zappende mens geen zitvlees meer? „Maar dat is niet wat ik heb willen bewijzen," reageert Greidanus, „Het was mij om iets anders te doen. Bij toneel verblijf je in een ruimte met de acteurs. Je maakt samen een reis. Het gebeurt op dat moment.
Bijzonder, maar zo ervaren veel mensen het niet meer, heb ik gemerkt. Met een ongewone lengte dacht ik het ongewone van toneel te kunnen benadrukken. Dat was mijn visioen. Een andere belangrijke meerwaarde zag ik in de mogelijkheid om een groot verhaal ook daadwerkelijk groots te vertellen. Geen nuance hoeft bij deze lengte verloren te gaan."

Tantalus gaf een toegankelijke, uit het Engels vertaalde interpretatie van de mythologische verhalen over de Trojaanse Oorlog. Voor Odysseus schreef Greidanus samen met Jules Terlingen zelfde tekst.

Opnieuw ziet het publiek een moderne bewerking van de Griekse mythologie, maar dan toegespitst op de duizelingwekkende avonturen van de Griekse strijder Odysseus.

De gymnasiastenkluif Odyssee van Homerus (circa 750-800 jaar v.Chr.) is slechts een van de inspiratie-bronnen. „De versie van Homerus is mij iets te romantisch," zegt Greidanus, „Odysseus is niet uitsluitend een held, hij maakt heel veel slachtoffers. Aan zijn avonturen verbinden wij steeds weer diezelfde vraag: handelde hij goed, of juist fout?"

De avonturen van Odysseus zijn onderwerp van gesprek. Ze worden niet vertoond. „Een eenogige Cycloop van papier-mache? Honderd slempende vrijers op het toneel? Film leent zich voor spektakel, bij theater moet je juist heel basaal te werk gaan: het verhaal zo vertellen dat de eigen verbeelding van de toeschouwer in gang wordt gezet."

Wel biedt het eigen Appeltheater een indrukwekkend toneelbeeld: een paleis dat aan een vervallen Oost-Europees machtsbolwerk doet denken en dat maar liefst zes maal van gedaante verandert. Onder de vloer zit bijvoorbeeld een 'zwembad', daar spelen de discussies in de Hades (onderwereld) zich af.

Greidanus, hij speelt zelf de oppergod Zeus, beoogt niet minder dan politiek theater. De goden uit deze oersoap beklagen zich zijns inziens nog steeds terecht over de mensen: enerzijds ontlopen wij de eigen verantwoording door ons te verschuilen achter hogere machten, anderzijds gedragen wij ons alsof wij de schepper zelf zijn.

„Wat doorklinkt in Odysseus," zegt Greidanus, „is mijn ergernis over de opstelling van Europa, Nederland incluis. 'Heeft u een Nigeriaans paspoort, helaas dan kunnen wij niet helpen, Europa is namelijk vol.' Nu klinkt dat voor veel mensen heel redelijk. Ik ben ervan overtuigd dat we daar over honderd jaar heel anders tegen aankijken. Dan schamen we ons even hard voor de mentaliteit die hier aan ten grondslag ligt als we nu doen voor de slavenhandel uit de 17de eeuw." Nog even terug naar de reden voor de grote belangstelling voor deze theatermarathon. Komen mensen wellicht ook kijken, omdat ze er een unieke kans in zien om te worden 'bijgepraat' over de Griekse mythologie?

„Oh ja, dat zal zeker meespelen. De kennis van de Odyssee beperkt zich meestal tot de grote lijn, en wat smeuige details: de list met het houten paard, de verlokkingen van de Sirenen, de vrijers van Penelope. De volgorde hebben we hier en daar iets veranderd, maar ook wie de Odyssee op zijn duimpje kent, zal niet worden teleurgesteld. Je krijgt het complete verhaal."

| Meer