|
|
|
 |
|
Wat is een held? Van Dale omschrijft een held als iemand die ondanks zijn angst ingrijpt in gevaarlijke situaties. Een held is ridder zonder vrees of blaam, het tegenovergestelde van een lafaard. Een heldendicht, of ook wel (helden-)epos, is vervolgens het verhaal waarin de daden van een held bezongen worden. De epen over de held Odysseus beschrijven hem als de niet te evenaren strateeg, de wijze koning, de man van de duizend listen: de grootste van allemaal.
‘Elke zoon is de zoon van een held, en elke heldenzoon wil zelf een held zijn net zo groot als zijn vader, groter dan zijn vader.
Tijd helpt. De vaders worden moe, de vaders worden oud, de vaders krimpen; en de zoons groeien, kijken hun vader recht in de ogen, kijken op hun vader neer, krijgen zoons, zijn eindelijk op hun beurt de held van de dag.
Zo hoort het te gaan en zo gaat het meestal, maar niet altijd; een held kan sterven op het toppunt van zijn roem, voordat zijn zoon volwassen is, en dode helden zijn niet meer te verslaan: hun roem wordt alleen maar groter. De zoon van een dode held is niet te benijden, of het moest zijn door de zoon van de vermiste held die misschien dood is maar misschien ook niet, een zoon zoals Telemachos van Ithaka.' (Uit Ilios & Odysseus, Imme Dros)
Telemachos is een paar maanden oud wanneer zijn vader met twaalf zwarte schepen wegvaart naar de oorlog bij Ilios, meestal Troje genoemd, de stad van de mooie paarden. Na tien jaar valt de vesting, de overwinnaars komen naar huis, hun schepen vol oorlogsbuit. Maar van de vader van Telemachos wordt niets meer gehoord, hij is spoorloos verdwenen met al zijn schepen en volgelingen. Telemachos is genoodzaakt een man te worden; om ondanks zijn angst in te grijpen in de situatie thuis. Maar wie is hij ten opzichte van de honderdzes vrijers die het paleis innemen?
Echte moed is dóórgaan met de moed der wanhoop. Moed uit zich in Telemachos' besluit om op reis te gaan, op zoek naar nieuws betreffende zijn vader. De vrijers van Penelope beschouwen hem nu voor het eerst als ‘iemand met wie ze rekening dienen te houden'.
Ook Penelope toont moed, door niet toe te geven aan de huwelijksverzoeken van de vrijers. Haar moed vinden we terug in haar standvastigheid.
Hoe staat het gesteld met onze moed? Hebben wij de moed om op reis te gaan om antwoorden te vinden? Bezitten wij de moed om stand te houden, zelfs wanneer iedereen je ervan probeert te overtuigen toe te geven?
De mythe van Odysseus gaat vele eeuwen terug; is de beschreven thematiek nog actueel? Wie zouden wij prijzen als ‘Odysseussen' van de twintigste en eenentwintigste eeuw? Ik moet denken aan politieke en maatschappelijke helden als Martin Luther King, Mohandas Gandhi en Nelson Rolihlaha Mandela. Moed is het kenmerk van deze helden. Politieke helden en heldinnen tonen maatschappelijke moed: ze nemen (persoonlijke) risico's om wantoestanden aan de kaak te stellen, om nieuwe, gedurfde oplossingen voor te stellen. Het is persoonlijke moed: het eigen leven in de waagschaal durven te stellen, wat je eveneens (terug-)leest in het artikel over de Russische journaliste en activiste Anna Politkovskaja. Moed is nodig om grenzen te overschrijden, letterlijk en figuurlijk.
Eline Ebbekink (stagiaire dramaturgie)