Motel Detroit 1

Herakles

Kunst/Telegraaf in gesprek met regisseur Aus Greidanus sr., decorontwerper Guus van Geffen en productieleider Fred van de Schilde

Rooktest Herakles, foto Henry van Niel

Het lijkt alsof dit gebouw grenzeloos is.

door Maaike Staffhorst

‘Zo'n kans krijg ik maar één keer, dus doen!', dacht vormgever Guus van Geffen toen hij in 2003 werd gevraagd decors te ontwerpen voor de twaalf uur durende theatermarathonvoorstelling ‘Tantalus' van Toneelgroep De Appel. ,,Een enorme klus en ontzettend spannend", herinnert hij zich. Grijnzend: ,,En het bleef natuurlijk niet bij die ene keer." Momenteel legt de ontwerper de laatste hand aan het toneel waarop de vierde Appeltheatermarathon gespeeld gaat worden: ‘Herakles'.

Honderddertig rollen, vertolkt door dertien acteurs die op één dag negen toneelstukken achter elkaar spelen. Toneelgroep De Appel vraagt met de nieuwe voorstelling niet alleen veel van de eigen medewerkers, ook van het publiek wordt een behoorlijk uithoudingsvermogen verwacht. Maar wie de afgelopen jaren ‘Tantalus', ‘Odysseus' of ‘Tuin van Holland' heeft gezien, weet dat een marathon van De Appel een spektakel is dat je niet wilt missen. En je steekt er nog wat van op ook. De intriges tussen de goden, halfgoden en stervelingen zijn zo sappig, wat dat betreft is de mythische wereld net een moderne soap.

,,Met ‘Herakles' gaan we helemaal terug in de Griekse historie van nog vóór de Trojaanse oorlog - waarmee we met ‘Tantalus' begonnen", vertelt Aus Greidanus sr.. De artistiek leider van het gezelschap schreef een groot deel van de stukken en regisseert zes van de negen delen. Bovendien zal hij zelf onder meer de rol van Zeus spelen, de vader van Herakles. Greidanus: ,,Je krijgt het hele verhaal van Herakles te zien. Ik denk dat iedereen in Nederland van minstens één personage wel eens heeft gehoord, of het nu Herakles zelf is, of Jason, of de stier van Kreta, of de Argonauten. Centraal staat het conflict tussen Hera en Zeus die bij de sterfelijke vrouw Alkmene een kind heeft verwekt, dat is Herakles. Hera is daar woedend over. We volgen de belevenissen van Herakles, Theseus en Jason, drie koningszonen die op jonge leeftijd om verschillende redenen verbannen worden. Om het koningschap te bemachtigen moeten ze alle drie een onmenselijke taak vervullen. Daarbij krijgen ze hulp van goddelijke beschermengelen."

Tijdens het gesprek wordt op het toneel een rooktest uitgevoerd voor een scène die zich zal afspelen in de Onderwereld. In een mum van tijd is de halve zaal gehuld in dichte mist. Vormgever Guus van Geffen wil de rook graag laag houden, dat vindt hij beter passen bij de situatie. Technici starten de airco om te zien of de rook zo gestuurd kan worden. De rookmachine wordt verplaatst waardoor de verspreiding ook weer verandert. Vervolgens worden uit de 25 meter brede achterwand stalen platen geschoven die doen denken aan duikplanken. ,,Daarop zullen de Goden verschijnen", verduidelijkt de decorontwerper. ,,Een van mijn opdrachten was dat zij tijdens de voorstelling steeds moeten kunnen ‘inbreken' in de mensenwereld, die zich beneden afspeelt." Aus Greidanus opent midden in de wand een poort waardoor hij een levensgrote Griekse zuil naar voren schuift. ,,Hier hebben we er zeven van. Gemaakt van hout maar zo beschilderd alsof het marmer betreft. En kom hier eens kijken", terwijl hij langs een leeuwenkop, twee grote goudgeschilderde paarden, een stel skeletten en een houten boot van tien meter lang loopt. Achter het toneel is een heel gangenstelsel gebouwd waar de acteurs zich tijdens de voorstelling doorheen bewegen. Er is hier ook nog een compleet nieuw gebouw aan vastgezet."

,,We zijn wel gewend om extra ruimtes te creëren", zegt productieleider Fred van de Schilde. Voor elke marathonvoorstelling gaat het hele theater op de schop. Om het publiek tijdens de verschillende pauzes te kunnen laten eten bijvoorbeeld zal een deel van de vloer van de bovenzaal worden verwijderd. Hierdoor kan men tijdens het eten boven zo de benedenfoyer inkijken."

Foto Serge Ligtenberg
V.l.n.r. Guus van Geffen, Fred van de Schilde en Aus Greidanus sr. - foto Serge Ligtenberg/Telegraaf

,,Het lijkt wel of dit gebouw grenzeloos is", vult Van Geffen aan. ,,Dat is iets heel wonderlijks. Het kan zo veel hebben en altijd klopt het weer. Dat heb ik niet vaak bij andere locaties. Het heeft ook veel met de mensen te maken die hier bijhoren. Overigens begint ontwerpen voor mij ook bij mensen. Daarmee bedoel ik niet de regisseur of de acteurs, maar de personages. Die moeten zich thuis voelen op het toneel, want daar horen ze. Zij zijn altijd mijn uitgangspunt. Bij hen bedenk ik beelden en zo is voor elk van de negen stukken een apart decor ontstaan."

| Meer