|
|
|
 |
|
Nike, godin van de overwinning. Dit deel van de theatermarathon staat in het teken van de overwinning. We volgen de drie Griekse helden op weg naar hun grote successen: Herakles werkt met bravoure zijn 10 opdrachten af, Jason verovert het Gulden Vlies en Theseus wordt koning van Athene en sticht de democratie.
Als je de heldendaden van Theseus leest kun je je niet van de indruk ontdoen dat deze mythe een aftreksel is van de Herakles mythe. Toch verschilt de Theseus mythe op belangrijke punten van Herakles. In de eerste plaats is er de introductie van een nieuw rechtvaardigheidsbeginsel en een nieuwe bestuursvorm. Zo verbiedt Theseus zijn manschappen Thebe te plunderen nadat ze de stad hebben ingenomen. En hij staat een deel van zijn absolute macht af ten voordele van een democratische volksvergadering. Dit zijn positieve ontwikkelingen. Theseus is de enige van de drie helden die een succesvol en groot koning wordt. Jason zal die status nooit bereiken en Herakles ook niet. Toch krijgt alleen Herakles een goddelijke status, ondanks de goddelijke afkomst van Theseus. Waarin verschilt de mythe nog van die van Herakles? De manier waarop ze omgaan met vrouwen. Zowel Theseus als Jason gebruiken, of beter misbruiken, de liefde van een vrouw om hun doel te bereiken. Theseus laat Ariadne stikken en Jason doet hetzelfde met Medea. Bij geen enkele heldendaad heeft Herakles misbruik gemaakt van de gevoelens die een vrouw voor hem had om zijn doel te bereiken. Tweede negatieve punt bij Theseus is het bondgenootschap dat hij aangaat met Peirithoös, een veedief. Dit verbond met iemand van wie de handelingen niet altijd even rechtvaardig zijn (het ontvoeren van andermans vrouw bijvoorbeeld), komt Theseus later duur te staan. Hij belandt erdoor in de onderwereld (als levende schim) en terwijl hij daar vastzit nemen de Dioscuren wraak. Ze halen hun zus Helena terug en plunderen en vernietigen Athene.
Jason is in vergelijking met Herakles en Theseus de minst heldhaftige van de drie. Hij is minder sterk. Als we de avonturen van de Argonauten bekijken dan zien we dat in het eerste gedeelte Herakles de hoofdrol opeist. In de avonturen nadat Herakles de Argo verlaten heeft, spelen andere helden de hoofdrol (Polydeuces, Zetes, Kaïas, Orpheus). Tijdens de roeiwedstrijd gaat Jason zo ver boven zijn krachten dat hij het bewustzijn verliest. Pas in Kolchis komt Jason in actie. Maar de actie die hij voert is in de eerste plaats vreedzaam en bemiddelend. Hij gaat naar Aietes in gezelschap van diens kleinzonen die hij uit de zee heeft gered. Hij vraagt om het Gulden Vlies als een gunst, in ruil voor het redden van Aietes' kleinzonen. Wanneer deze laatste weigert en de Grieken bedreigt, blijft Jason kalm en hoffelijk. We weten dat dit absoluut niet de tactiek van Herakles of Theseus zou zijn. Uiteindelijk slaagt Jason in zijn missie dankzij de hulp van Medea, die hij in ruil daarvoor eeuwige trouw belooft. Dit laatste maakt het grote verschil met Herakles. Herakles heeft nooit de liefde van een vrouw gebruikt om zijn doel te bereiken. Theseus en Jason hebben dit wel gedaan. Theseus verraad de liefde van Ariadne, Jason verraad de liefde van Medea. Wat ze alle drie wel gemeen hebben is dat ze wapens en uitrusting dragen en gebruiken van rovers of guerrilla soldaten hanteren. Ook al zijn het Griekse helden, Herakles, Theseus en Jason zien er niet uit als krijgsheren zoals Agamemnon, Ajax, Achilles of Odysseus. Herakles en Theseus dragen een leeuwenvel en een knots en Jason draagt een pantervel. Dit zijn minderwaardige wapens voor een Griekse veldheer. Het leeuwen- en pantervel is echter een privilege van een koning. ‘Bovendien droeg hij de leeuwenhuid, net als Herakles, en hij zal daarom de heilige koning geweest zijn.' Beeld van een held met een dubbele boodschap; om de feilbare menselijkheid van een heilige koning te onderstrepen. Of een marketingtrucje zodat vele Grieken zich in hun helden konden herkennen? Wat Theseus en Jason ook gemeen hebben is het orakel dat wanneer ze op de plaats van hun bestemming aangekomen zijn, ze moeten vertrouwen op Aphrodite, de godin van de liefde. Ze moeten de stem van de liefde vertrouwen om hun doel te bereiken. Zowel Jason als Theseus krijgen dit orakel mee. Het is de blinde Phineus die tegen Jason zegt: ‘En als je Kolchis een maal hebt bereikt, vertrouw dan op Aphrodite.' En Theseus kreeg dit orakel in Delphi: ‘Das Orakel zu Delphi hatte ihm geraten, er solled ei Göttin der Liebe zur Führerin wählen und ihr Geleite sich erbitten.' De twee helden vertrouwden inderdaad op de liefde van respectievelijk Ariadne en Medea. Net zolang het hen goed uitkwam. Daarna lieten ze de dames in de steek.