|
|
|
 |
|
Herakles krijgt te horen dat hij de onsterfelijke zoon van Zeus is en dat hij voor een grote taak is voorbestemd. Zeus heeft hem geschapen omdat hij een sterveling nodig heeft om de Giganten te verslaan. Onsterfelijk en sterfelijk tegelijk? Herakles heeft een sterfelijke moeder en een goddelijke vader. Een deel van hem is en blijft sterfelijk.
Giganten, van het woord ‘gigas' dat reus betekent, waren verschrikkelijke reuzen met geschubde slangenstaarten. Ze werden ook wel ‘gegeneis' genoemd wat ‘uit de aarde geboren' betekent. Zij waren kinderen van Gaia ontstaan toen het bloed van Uranos, haar man, haar aanraakte, nadat Chronos, zijn zoon, hem gecastreerd had. Tegelijk met de Giganten ontsprongen toen uit die bloeddruppels die de aarde (Gaia) raakten, de Erinyen of de drie wraakgodinnen, en de Meliae, de nimfen van vulkaanas (as van de bergen). Het waren deze Meliae die paarden met het mensenras dat Prometheus had geschapen (het Zilveren Ras). Zij waren de ouders van het Bronzen Mensenras, een oorlogszuchtig en arrogant mensenras dat door Zeus van de aarde werd geveegd met een vloed. Prometheus kon echter zijn zoon Deukalion redden. De mensen stammen in de Griekse mythologie niet af van de Olympische goden. De Giganten waren ‘broertjes' van de Titanen.
Toen Zeus de opstand van de Titanen in de kiem smoorde en het in de Tartaros opsloot, was Gaia, hun moeder, diep beledigd: ‘she stirred up her sons, the giants, to make war upon the gods, a fight calles the Gigantomachia.' Gaia had haar Giganten onkwetsbaar gemaakt voor wapens van goden, maar ‘de wapens van stervelingen vergat ze.' Zeus had dus een sterveling nodig om de Giganten te verslaan. Zonder die sterveling waren de Olympische goden verloren. ‘Zeus wist dat de goden de giganten alleen konden verslaan met de hulp van een buitengewone sterveling: met die wetenschap in het achterhoofd verwekte hij bij Alcmene de formidabele held Heracles.' De Giganten voelden zich onoverwinnelijk tot ze tussen de Olympische goden Herakles zagen staan. Toen smeekten ze Gaia om hulp die onmiddellijk ingreep door een kruid te laten groeien dat de Giganten onsterfelijk zou maken. Zeus doofde als reactie daarop al het zonlicht waardoor het kruid verdorde. ‘Het kwam al overal op het slagveld omhoog, maar het groeide niet verder.'
De strijd barstte in alle hevigheid los en vond plaats in Pallene, het huidige Chalkidiki. Onder leiding van Eurymedon stormden de Giganten naar voren. Ze gooiden rotsen, bergtoppen en brandende eikenbomen naar de Olympische goden. Herakles beschoot de Gigant Alkyoneus met een giftige pijl. Maar deze Gigant was alleen buiten de grenzen van Pallene sterfelijk. Herakles sleurde hem toen Pallene uit. De Gigant Porphyrion greep Hera en wilde haar verkrachten. Zeus vuurde toen bliksemschichten op hem af, maar die doodden de Gigant niet. Pas toen Herakles hem raakte met een pijl stierf hij. Herakles redde Hera van de verkrachting van een Gigant. Dit feit is later de rede waarom Hera Herakles adopteert. Apollo en Herakles schoten elk een pijl in de ogen van Ephialtes. Toen de Gigant Enceladus op de vlucht sloeg, stopte Athena hem onder Sicilië waar hij voor eeuwig wordt bewaakt door de vurige adem van de Etna. Mimas werd door Hephaistos onder een berg gesmolten metaal begraven, diep in de Vesuvius. Athena greep Pallas en Poseidon begroef Polybotes onder het eiland Kos. Hermes nam Hippolytos te grazen, Artemis schoot op Gration, Dionysos sloeg Eurytus in elkaar, Hecate roosterde Clytius, en de noodlotsgodinnen sloegen Agrius en Thoas neer. Elke Gigant kreeg het genadeschot met een pijl van Herakles. ‘Waar de goden ook maar een Gigant verwondden (...) steeds was het Herakles die de dood aan hen moest voltrekken.' De Olympische goden hadden gewonnen. ‘Herakles stelde de spelen in, de Olympische spelen, om zichzelf en de goden te eren. Toen ze de eerste keer gehouden werden kwam Zeus in mensengedaante naar Olympia om met zijn zoon te worstelen, en het koste de vader van mensen en goden moeite te winnen.'
De betekenis van de Gigantomachie is meerduidig zoals bij alle mythen. Op psychologisch vlak verwijzen een aantal namen van Giganten naar nachtmerries. De Gigantomachie is dan een strijd tegen nachtmerries. Alkyoneus verwijst naar de adem van de wilde ezel ‘die kwade dromen, moordneigingen en verkrachtingen brengt.' Mimas dat van het woord mime stamt, wijst op ‘de misleidende levensechtheid van dromen.' En Hippolytos dat letterlijk ‘op hol geslagen paard' betekent, doet denken aan de ‘Godin met het Merriehoofd' waarvan men zei dat ze angstdromen veroorzaakte. Ook hier kunnen we het gevecht met de monsters zien als een gevecht met zichzelf, met angsten en demonen die ons in dromen lastig vallen. Tegelijk kan de Gigantomachie ook gelezen worden als de strijd tussen het vrouwelijke (reuzen van Gaia) en het mannelijke (goden van Olympos). Belangrijk is de verticale beweging die Herakles hier op spiritueel vlak maakt: van de aarde naar de hemel. Hij vecht aan de zijde van het hemelse (Olympos) tegen het aardse (Giganten). Herakles transcendeert, overstijgt, de grenzen tussen het aardse en het hemelse. ‘Heracles is naast Perseus en Odysseus een van de figuren in de Griekse mythologie die de barrière hebben geslecht tussen de chtonische en de Olympische werkelijkheid. Ook hij markeert de overgang tussen beide werelden en bezit alle ambivalente trekken die zulke helden kenmerkt. Bovendien gaat er een belangrijke spirituele aantrekkingskracht van hem uit omdat hij zich ten dienste stelt van de mensheid en het goede. Hij staat model voor de gewone mens die ernaar verlangt na zijn dood in gezelschap van de goden te verblijven.' Met de overwinning van de Olympische goden op de Titanen en hun definitieve vestiging op de berg Olympos, komt deze horizontale beweging tot stand. Het is een beweging waarbij de natuur steeds meer gedisciplineerd wordt door de cultuur.