|
|
|
 |
|
door Renate van der Zee
Ze reisde begin vorige eeuw als man gekleed door Noord-Afrika, bekeerde zich tot de islam, schreef scherpzinnige politieke observaties en stierf toen ze 27 was. Over de Zwitsers/Russische avonturier Isabelle Eberhardt maakte regisseur en schrijfster Judith de Rijke de voorstelling Isabelle Eberhart, rekoefeningen.
‘Het levensverhaal van Isabelle Eberhardt spreekt meteen tot de verbeelding. Een dochter van een Russische aristocrate en een Armeense anarchist, die waarschijnlijk niet haar echte vader is. Groeit eind 19e eeuw op in een groot landhuis in Genève dat ze niet mag verlaten. Haar stiefvader knipt haar haar kort en kleedt haar als een jongen, leert haar Arabisch, paardrijden, theologie. Vanaf haar twintigste gaat ze, als man gekleed, op reis door Noord-Afrika. Ze wordt moslim, houdt er een vrij seksleven op na, schrijft scherpzinnige politieke observaties. Je krijgt hier al snel een heroïsch beeld bij: een woestijnvrouw op een kameel. Maar dat is lang niet alles. Ik zie in Isabelle Eberhardt vooral iemand die wanhopig zoekende was.'
Zoekende naar wat?
‘Naar wie haar vader was. Naar een land dat ze haar vaderland kon noemen. En vooral: naar zichzelf. Ze was een vrouw van tegenstellingen. Ze was heel jong, heel intelligent en bezat een groot politiek inzicht. Ze keek zonder koloniale bril naar de Algerijnse bevolking en nam hun beschaving serieus. Dat getuigt van moed en van een autonome geest. Maar er zitten ook naïeve, romantische passages in haar dagboeken waaraan ik me al lezend irriteerde. Dan moest ik mezelf eraan herinneren hoe jong ze was.
Isabelle Eberhardt leidde een gespleten leven. Enerzijds zocht ze rust en was ze begaan met de mensheid. Anderzijds kon ze zich ook overgeven aan een gewelddadige zinnelijke lust. Ze trok zich terug in een islamitisch klooster, maar liet zich daar dan weer nemen door de marabout (religieus islamitisch leider). Ze was een ongrijpbaar persoon waarover veel twijfelachtige dingen zijn geschreven. Mensen hebben haar geportretteerd zoals het hen uitkwam. In Frankrijk werd de nadruk gelegd op haar sensualiteit. Tja, als je zo'n vrouw erotiseert, maak je haar natuurlijk politiek onschadelijk.'
Wat ga je in deze voorstelling doen?
‘Het wordt geen chronologisch levensverhaal, maar een zoektocht van vier actrices naar wie Isabelle Eberhardt was. Er valt ook veel te lachen, want er zitten geweldige absurditeiten in haar levensverhaal. Die anarchistische stiefvader bijvoorbeeld, een ex-priester die teleurgesteld is in de Russische revolutie en dan maar, bij wijze van nieuw project, een cactustuin begint in Genève.
Dat wij in de voorstelling zoeken naar Eberhardt, loopt mooi parallel met het gegeven dat ze zelf ook zoekend was.'
Heeft ze zichzelf uiteindelijk gevonden?
‘Ik denk het niet. Ze was pas 27 toen ze omkwam bij een overstroming, maar ook hier is weer onduidelijkheid. Haar Algerijnse man verklaarde dat ze was meegesleurd door een modderstroom, maar ze hebben haar lichaam gevonden in huis, achter een dichte deur. Had ze de dood een handje geholpen? Had haar man haar vermoord? Ook de dood van deze ongrijpbare vrouw is ongrijpbaar.'
Isabelle Eberhardt, rekoefeningen maakt deel uit van het drieluik Volle maan van Toneelgroep De Appel en gaat 23 februari in première.