|
|
|
 |
|
Acteur-regisseur Jules Terlingen moet nog even bijkomen van het verlies van Sven Kramer. ‘Wat een dramatiek! Dat die Gerard Kemkers niet meteen het vliegtuig pakt en naar huis vliegt. Het schijnt dat ze zelfs weer met elkaar praten. Gruwelijk om zo voor het oog van zeven miljoen kijkers onderuit te gaan.'
Jammer dat Toneelgroep De Appel in zijn zoektocht naar de ware identiteit van de Nederlander geen gebruik maakt van de actualiteit. In het zondag in première gaande marathonspektakel Tuin van Holland probeert het gezelschap te definiëren wat Nederlanderschap nu eigenlijk inhoudt. ‘Zo'n conflict tussen bloedbroeders als bij Kramer en Kemkers is van alle tijden. In dit geval wordt het nog netjes opgelost. In het verleden ging dat wel eens anders.'
Aanleiding om de nieren te proeven van de ware Hollander, was voor Terlingen en artistiek leider Aus Greidanus het tumult dat ontstond rond de uitspraak van prinses Maxima dat de Nederlandse identiteit niet bestaat. Ze gingen terug in de tijd om te kijken wanneer de eerste echte Nederlander opstaat. Dat leverde een karrenvracht materiaal en een voorstelling van 5,5 uur op. De toeschouwer bepaalt zelf welke fragmenten hij bekijkt. De strijd tegen het water, onze koloniale wandaden of de moord op Willem de Zwijger. Haat, corruptie, oorlog: Jules belooft dat het geen saaie avond wordt, al is hij er niet op uit Nederland te bashen. ‘Ik doe niet aan nestbevuiling.'
Terlingen verdiepte zich in onze Gouden Eeuw. ‘Ik had me nooit gerealiseerd hoe heftig die tijd was. Shakespeare zou gesmuld hebben van al die machtswisselingen en politieke onrust. Prachtige drama's, on-Hollands bloederig. Zoals de executie van Johan van Oldenbarnevelt. Prins Maurits beschouwde hem als zijn mentor, toch liet hij Johan keihard vallen. Hij regelde een proces waarvan de uiteindelijke afloop bij voorbaat vaststond: de dood van Van Oldenbarnevelt. Tegenwoordig doen we dat beschaafder, zoals bij Bos en Balkenende. Of vroeger Van Agt en Den Uyl. Geen lijken in de kast, maar de essentie blijft hetzelfde.'
Terlingen durft geen antwoord te geven op de vraag of en wanneer de identiteit van de Nederlander ontstond. ‘Hoe ver ga je terug? Neem de Batavieren, die zijn in de achttiende eeuw verzonnen om ons een gemeenschapsgevoel te geven. Als je ziet hoeveel bevolkingsgroepen in al die eeuwen langs zijn gekomen. De huidige discussie autochtonen-allochtoon slaat nergens op. In de zeventiende eeuw woonden er meer buitenlanders dan Hollanders in Amsterdam. Zo lang we er aan verdienden, mochten ze blijven. Onze beroemde tolerantie bestaat alleen als het ons uitkomt. In het begin van de zeventiende eeuw riep Van Oldenbarnevelt over de contraremonstranten dat ‘die godsdienst onze cultuur bedreigt'. Valt Geert Wilders in herhalingen? Deze terugblik werkt in ieder geval relativerend.'
In de zoektocht naar die ene echte Nederlander komt een stoet iconen voorbij, zoals Mussert, Anne Frank en André Hazes. Hoort Sven Kramer in de toekomst ook in dat rijtje thuis? ‘Het is moeilijk te zeggen wie in de verbeelding blijft hangen. Wie weet nog dat Hilbert van de Duim over een vogelpoepje struikelde? Dat vonden we toen een enorm drama. Een gemiste gouden plak kan zo in de geschiedenis wegzinken.'