Cape Fear 1
De storm

Lezing De Verborgen Shakespeare, of: Niet Zoals Het U Lijkt

Op zondag 17 september om 11.00 uur legt criticus Peter Liefhebber in de lezing De Verborgen Shakespeare of Niet Zoals Het U Lijkt verrassende betekenissen van De storm bloot. 


'De storm was het meest raadselachtige van al Shakespeare's stukken, en de essentie ervan lijkt doelbewust grotendeels verborgen onder de oppervlakte.'

Het was een kenner die dit in 1975 opschreef: John Goodwin, hoofd publicaties bij Engelse topgezelschappen als National Theatre en Royal Shakespeare Company.

In zijn recensie over de Appelvoorstelling in NRC.next viel Kester Freriks hem bij: 'Eigenlijk is nooit iemand erin geslaagd de werkelijke betekenis van De storm te duiden.'

Tal van interpretaties en opvattingen zijn er in de loop van de jaren overheen gegaan. Sommige scherprechters vinden het een slordig verteld sprookje, vol ongerijmdheden, en verbazen zich erover dat het toch altijd zo'n aantrekkingskracht heeft gehad op het publiek.

Anderen hebben het gezien als een allegorie, maar braken zich het hoofd over de vraag waarvan dan wel. De verwarring past perfect bij William Shakespeare. Over geen schrijver is méér geschreven, er zijn bibliotheken waar uitsluitend studies te vinden zijn over zijn werk, in citatenboeken komt zijn naam vaak frequenter voor dan de bijbel, en toch is er over weinig auteurs zo weinig bekend.

Duik in de teksten van en over William Shakespeare en de raadsels en beweringen vliegen je om de oren. Een kleine greep:

- Shakespeare was een occultist en kenner van de magie.
- Shakespeare is de grootste schrijver aller tijden.
- Shakespeare was 'maar een gewoon toneelspelertje' en kon helemaal niet schrijven. Zijn stukken zijn van de hand van filosoof, politicus en wetenschapsman Francis Bacon. Niet waar: van Edward De Vere.
- Shakespeare is niet gestorven en begraven in Engeland, maar in Gouda.
- Gedetailleerd uitgewerkte visie van de Amerikaanse astronoom en astrofysicus Peter Usher: Hamlet is een allegorie over de aard van het universum.
- Shakespeare was een bastaardzoon van koningin Elizabeth.
- Prospero, de tovenaar in De storm, is eigenlijk de oude Shakespeare zelf die zijn kunst vaarwel zegt.

Of, om nog een andere stelling op te duikelen, de personages in De storm staan voor zaken als 'het democratische volk' en 'de aristocratie'.

Over Shakespeare valt, kortom, nog veel verborgens te ontdekken.
Vandaar de titel van mijn lezing: De Verborgen Shakespeare of Niet Zoals Het U Lijkt.
Niet zoals het lijkt, want in mijn interpretatie is De storm inderdaad een allegorie.

De sleutel daarvan laat zich vinden in de ideeën van de renaissance, de wedergeboorte van de klassieke oudheid in het Europa van, pakweg, de 14e tot 16e eeuw. Een belangrijke rol daarin speelden de denkbeelden die werden toegeschreven aan Hermes Trismegistos, de Grieks/Egyptische god der wijsheid. Dat wereldbeeld, een mengeling van alchemie, astrologie, kosmologie en spirituele filosofie, is terug te vinden in De storm. En trouwens ook in andere Shakespeare-stukken: bekeken vanuit deze oude wijsheidstraditie komen daarin versluierd vraagstukken aan bod als de mysteriën van inwijding, reïncarnatie, het verband tussen leven en dood, goed en kwaad, dood en slaap, tussen geest en materie, tussen mens en god. Van welke stelling De storm, Shakespeare's laatste stuk, tegelijk de meest uitgesproken en minst bésproken aanwijzingen bevat.

In mijn lezing probeer ik aannemelijk te maken dat deze interpretatie opheldering geeft over veel onduidelijks. En bovendien, dat William Shakespeare alleen maar deed, zij het op zijn onnavolgbare manier, wat andere denkers en kunstenaars voor en na hem eveneens deden: Plato, Giordano Bruno, Dante, Mozart en Vergillius hadden allemaal dezelfde pijlen op hun boog.

Vooruit, meteen maar de ontknoping als proloog: is De storm van buiten een sprookje, van binnen is het een relaas over de antieke inwijdingsmysteriën. Maar ook over de levensgang van de mens van alle tijden.

Peter Liefhebber

| Meer