|
|
|
 |
|
Door de immer toenemende globalisering worden verschillende culturen steeds vaker met elkaar geconfronteerd en meer samengevoegd tot een geheel. Verschillende culturen bestaan naast elkaar, maar de ongelijkheid die hierbij aanwezig is blijkt uit de woorden: 'all cultures are equal, but some cultures are more equal than others.' De gelijkwaardigheid is slechts een schijnwerkelijkheid: de westerse cultuur dringt zich op aan de andere culturen. Westerse normen en waarden, de democratie, alle modellen moeten wereldwijd overgenomen worden.
De wereld en onze maatschappij zijn niet multicultureel, maar intercultureel. Culturen botsen namelijk continu tegen elkaar op en daarbij ontstaan fricties. Menigeen kijkt echter met een multiculturele blik naar de samenleving: de allochtoon moet de Nederlandse waarden en normen overnemen om te integreren. Dit is echter niet hoe het in de praktijk werkt. Dit éénrichtingsverkeer is geen realistisch denkbeeld. Beide culturen moeten de oversteek naar De Ander maken om het separatistische fundament van de huidige multiculturele samenleving te kunnen herdefiniëren en een nieuwe basis te leggen.
Een samenwerking tussen autochtonen en allochtonen op artistiek gebied wordt vaak overschaduwd, zo niet ingevuld door, het sociale, economische en politieke etiket dat automatisch op De Ander wordt geplakt. Dit staat het artistieke proces en de vrije creativiteit in de weg, en het maakt de productie snel politiek gekleurd. De mens zit altijd vol met vooroordelen, ongeacht of dit positief of negatief is. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat iemand met een buitenlands uiterlijk en bijbehorende buitenlandse naam meteen als buitenlander wordt gezien. Het feit dat die persoon geboren en getogen is in bijvoorbeeld Nederland en alleen de Nederlandse taal spreekt verandert daar niets aan.
De samenleving verandert. Hoe reageert theater hier op? Op welke manier worden de interculturele ontwikkelingen vormgegeven op het toneel? Het is nu tijd om een taal te ontwikkelen waarmee de verschillende culturen samengaan, en niet zoals zo vaak gebruikelijk is dat de verschillende culturen naast elkaar worden geplaatst. Het moet niet zo zijn dat de minderheid zich moet aanpassen aan de autochtone cultuur, maar beiden dienen zich aan elkaar aan te passen. Westers universalisme domineert echter nog steeds het perspectief.
Het is opvallend dat een theaterstuk over etniciteit meteen een positieve of negatieve nadruk krijgt. Inmiddels zou zo'n onderwerp als geheel vanzelfsprekend en alledaags moeten worden gezien, zonder dat daar een positief of negatief label aan hangt. Ook is het opvallend dat er weinig kunstenaars met een dubbele culturele identiteit zijn, want er zijn wel veel mensen in de samenleving die een dubbele culturele identiteit hebben. Waarom zijn ze in de kunstensector zo ondervertegenwoordigd?
In het postmoderne tijdperk waarin we nu leven krijgt het individu zijn identiteit uit meerdere culturen. Een veelheid aan perspectieven is continu aanwezig en dat is ook terug te zien in de (podium)kunsten. Er worden meerdere perspectieven getoond. Dit kan verwarring doen ontstaan over de vraag 'wie ben ik?' en 'wat is mijn identiteit?'. Die verwarring kan omslaan in angst, maar kan ook worden aangegrepen om de dialoog aan te gaan met andere culturen en vervolgens de uitdaging aan te gaan om een gezamenlijke nieuwe cultuur te creëren. Een horizontale communicatie is hierbij een voorwaarde.
Iris van Dijk, stagiaire dramaturgie Toneelgroep De Appel
Bron Maaike Bleeker, Lucia van Heteren, e.a. Multicultureel drama? Amsterdam: Amsterdam University Press, 2005.