|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
... de ondertitel van deze voorstelling, is een zin uit de email correspondentie tussen Jules Terlingen en Mike van Graan (theatermaker uit Zuid Afrika). Het was de bedoeling dat de regisseurs samen deze voorstelling in het Appeltheater zouden maken. Door een te kort aan financiële middelen en het samenvallen van de repetitieperiode met de productie van een andere voorstelling van Mike, Some mothers' sons, kon de samenwerking niet door gaan. In de emailcorrespondentie tussen Mike van Graan en Jules Terlingen ging het over de actualiteitswaarde van Dantons dood. De verrechtsing van Europa en de politieke moorden in Nederland enerzijds, de Mandela 'revolutie' met haar verzoeningscommissie en de corruptieschandalen van de nieuwe leiders in Zuid-Afrika anderzijds. Zo schreef Mike van Graan in een mail op 1 januari 2006: 'The close relationship between power and morality i.e. that there is no absolute morality, no absolute notion of good and evil, only that which is created by those who occupy power at that particular moment in history.' Een dag later schreef Jules aan Mike: 'Dantons death is about people who try to stay alive in a most uncertain society. The fear factor is obviously great: kill or being killed, when will the killing stop, who will stop it.'
Deze email correspondentie en het lezen van Dantons dood in het licht van de hedendaagse actualiteit, leidde tot een bewerking van Büchners tekst. Jules nam de eerste repetitie ongeveer vijftig historische speeches uit de wereldgeschiedenis mee. Deze redevoeringen kwamen niet alleen uit de periode van de Franse Revolutie (Robespierre, Danton, Saint Juste, Olympe de Gouge, Paine e.a.) maar waren ook van Napoleon, Hitler, Stalin, Mao, Bush, Osama Bin Laden, Kennedy, Chavez, Mandela, Clinton, Churchill, King en Malcolm X. Deze teksten werden door de spelersgroep gelezen. Er werd geschrapt, geknipt en gemonteerd. Dantons dood bleef de ruggengraat van de voorstellling. Langzaam werd duidelijk dat los van de ideologische kleur, een soort retoriek kwam bovendrijven die van alle tijden leek te zijn en die slechts één bedoeling had: macht verwerven. Het spoor van Büchner volgend, werd ook nu duidelijk dat dergelijk machtsvertoon de ondergang van het individu en zijn persoonlijke vrijheid betekent.
Alain Pringels, dramaturg Toneelgroep De Appel
U kunt de tekst van Dantons dood/I'm in a position I've never been in before hier downloaden als WORD document en als FLASH document
Büchner sterft op 23-jarige leeftijd, maar hij had toen al van zich laten horen; vier toneelstukken (waarvan er één verloren is gegaan en een ander slechts in fragmenten bekend is), een novelle, een politiek pamflet en een wetenschappelijke verhandeling stonden op zijn naam. Ook had hij twee stukken van Victor Hugo vertaald.
Büchner groeit op als zoon van een arts. In 1831 studeert hij in Straatsburg medicijnen. In de nasleep van de Napoleontische oorlogen verkeert Europa in een diepe politieke crisis met grote sociale onrust. Dit klimaat tekent de jonge Büchner. In een brief aan zijn ouders uit 1833 schrijft hij: 'Mijn mening is: als in onze tijd iets nuttig is, dan is dat geweld. (...) De jonge mensen wordt verweten dat ze geweld gebruiken. Maar bevinden we ons dan niet in een voortdurende toestand van geweld?' Het is de staat die, volgens Büchner, voortdurend geweld pleegt. Op het moment dat Büchner politiek actief is maakt hij een diepgaande studie van de Franse revolutie. Hij verwerkt deze studie en de politiek sociale onrust van die tijd in Dantons Dood, een 'koningsdrama' over twee kopstukken van de Franse revolutie, George Danton en Maximillien Robespierre. Robespierre heiligt de terreur als hét legitieme wapen van de Republiek en de revolutie. Danton vindt dat de revolutie haar eigen kinderen opvreet en dat er een einde moet komen aan het vermoorden van politieke tegenstanders. Hoe nauw Büchners mening en wereldvisie aansluit bij zijn stuk Dantons Dood, blijkt uit een brief die hij in 1834 aan zijn verloofde schrijft. De inhoud van deze brief had heel goed uit de mond van Danton kunnen komen: 'Ik bestudeerde de geschiedenis van de revolutie. Ik voelde me als het ware vernietigd onder het menselijk fatalisme van de geschiedenis. Ik tref in de menselijke natuur een ontstellende onverschilligheid aan, in de menselijke verhoudingen een onafwendbare gewelddadigheid (...). Ik denk er niet aan nog langer voor de paradepaarden en de steunpilaren van de geschiedenis te bukken. Ik ben aan het bloed gewend geraakt. Maar ik ben niet het mes van de guillotine.' Hieruit spreekt het enorme scepticisme van Büchner tegenover de machthebbers. Hij maakt Dantons Dood in 1835 af.
Daarna volgen nog drie stukken; Leonce en Lena (1836), Woyzeck (niet afgemaakt, 1836-1837) en Aretino (waar niets van bewaard is gebleven,1836-1837). Op 2 februari 1837 wordt hij ziek. Twee weken later luidt de diagnose tyfus. Zijn verloofde komt bij hem, op 19 februari 1837 sterft hij. Dan duurt het nog bijna zestig jaar voordat zijn werk voor het eerst in Duitsland wordt opgevoerd. Dantons Dood is eerder door De Appel gespeeld in 1995, in de regie van Antoine Uitdehaag.
Alain Pringels, dramaturg Toneelgroep De Appel