De Volkskrant
Integrale en daardoor alleen al bijzondere Op hoop van zegen.
Arie de Mol kiest er voor alle veertien personages te handhaven … Een dappere keuze, omdat de rijkdom van het stuk daardoor tot zijn recht komt. Het gaat nu eens niet alleen om die uitbuiter van een reder en zielige moeder Knier, maar om de saamhorigheid in een kleine gemeenschap, de rol van God daarbinnen, klassenongelijkheid en de rebellie daartegen. De kracht van deze Appelproductie is de volledigheid.
… in zichzelf gekeerde Kniertje van Geert de Jong, bewonderenswaardig stijlvast.
Hele recensie lezen
NRC Handelsblad
Regisseur Arie de Mol koos voor een naturalistische speelstijl, met zowel rake als aanstellerige momenten van abstrahering. Het mooie, archaïsche Nederlands van Heijermans laat hij bloeien in een gestileerd decor, dat de klassenstrijd symboliseert.
… de socialistische praat van Geert (een krachtige rol van Martijn van der Veen) ...
… fenomenale Kniertje, sublieme Geert de Jong. Alleen al de gelatenheid van het slotbeeld maakt deze voorstelling een bezoek waard.
Hele recensie lezen
De Groene Amsterdammer
En als het stormt, …, waar Heijermans even Hitchcock wordt in zijn dialogen, dan ‘hangen’ ze allemaal in die vlagen wind, iedere keer als de deur, die er niet is, open gaat. Het ritueel bij die deur is ook bonkig mooi.
… reder Bos. Bob Schwarze geeft hem precies de juiste dosering, met door het harde pantser van onverzettelijkheid af en toe een ingestudeerd medelijden.
Iedere zucht en komma Heijermans wordt gespeeld, in dat bij elkaar gescharrelde dialect. En als het over is, zit je daar met ‘een dikke strot’. De liefde zie je hier. Prachtig.
Trouw
Acteurs die prima spelen. Jessie Wilms als jonge Jo is verfrissend, Hugo Maerten humorvol als de oude Cobus, Bob Schwarze als reder Bos is zowel hard en zakelijk als meelevend …
… het huisje van Kniertje, eenvoudig en doeltreffende vormgegeven (Theo Tienhooven)…, met een subtiel ‘special-effect’.
Een continu soundscape (Ruud van der Pluijm) voorziet het geheel van de juiste sfeer.
Theaterkrant.nl
… werkelijk verbluffende toneelprestatie van Geert de Jong. De momenten waarop er een wrange glimlach door haar verdriet schemert, maken haar tot een hartverscheurend personage. Stug en liefdevol, streng en zorgzaam. Door het leven verhard. Een vissersvrouw.
Maar minstens zo verrassend is Jessie Wilms… Wilms toont zich hier een zeer begenadigd actrice, die zich niet weg laat spelen door De Jong. Het is me ’n bik, om met Heijermans te spreken. Het is nogal wat moois.
De momenten waar Kniertje zichtbaar geniet van het rumoer in haar volgepropte huis leveren prachtige toneelbeelden op.
Door de strenge wind schudt het kleine huisje heen en weer, Tienhooven vond hier een mooie vorm voor…
Prachtig is de keuze om de voorstelling niet te laten eindigen bij rederij Bos, maar terug in het vissershuisje, waar Kniertje en Jo – de sterren van deze voorstelling – in stilte aan een pannetje kóúwe kotelette zitten. Een beeld om niet snel te vergeten.
Hele recensie lezen
Scènes.nl
… Kniertje naar reder Bos. Nadat hij de rampspoed heeft bevestigd zakt Knier ineen. De minuten die dan volgen maken grote indruk. Volmaakt ingeleefd spel. Het is een van de mooiste scènes die ik in lange tijd heb gezien in het Nederlandse toneel.
Regisseur Arie de Mol, geboren in Katwijk, ontdoet Heijermans van het stof. Mooi dat de Haagse toneelgroep eer betoont aan de grote Nederlandse toneelschrijver.
Hele recensie lezen
Telegraaf
Arie de Mol blijft zeer getrouw aan de klassieker. Hij haalt geen fratsen uit om het naar de actualiteit te trekken. Dat is ook overbodig ..., het stuk heeft nog niets aan betekenis ingeboet.
... men is er in geslaagd de saamhorigheid binnen zo'n vissersgemeenschap te benadrukken.
Jo, mooie rol van Jessie Wilms, een Kniertje in de dop.
... ijzersterke slotscène.
8weekly.nl
In de versie van Toneelgroep De Appel is het spel regelmatig mooi ....
Geert de Jong als Kniertje en Jessie Wilms als haar nicht Jo, hebben de dynamiek en de grijstinten van de personages goed in de vingers. Ze vormen zo een mooie studie naar de buigzaamheid van mensen in moeilijke omstandigheden.
Op hoop van zegen is een fijne illustratie van hoe mensen zich in de meest barre omstandigheden weten te redden. Dat dit goed overkomt, is aan de acteurs te danken.
Hele recensie lezen
Den Haag Centraal
Deze Op hoop van zegen is het drama van een gemeenschap aan de zee die geeft en neemt. … zonder meer Nederlands bekendste theaterwerk. En theatersucces. … met passages waarin je de kracht van Heijermans’ grote theatertalent herkent.
… En dan is er Kniertje, een eiland van weggestopte pijn in dat geheel. Geert de Jong maakt, dodelijk sober en bijna stuurs, de dubbelheid van die rol haarscherp duidelijk.
Het meest emotionele moment van deze voorstelling komt als Kniertje haar zoon Barendje, tegen diens zin, toch naar zee laat brengen… dan voel je de tragiek.
AD Haagsche Courant
Geert de Jong, grande dame van De Appel, speelt een prachtige getergde Knier in de voorstelling. … een minimalistisch decor, enkele stalen buizen die het armetierige huisje van Knier symboliseren. Als toeschouwer voel je de benauwdheid. De weersomstandigheden tijdens de première deden daar nog eens een schepje bovenop.
Cultuurpodium.nl
De rollen waren heel sterk ingevuld en vooral Geert de Jong als Kniertje verdient met haar interpretatie van deze loodzware rol al een standbeeld, zo geweldig zet zij dit karakter neer. Ook de andere rollen waarvan zeker die van Bob Schwarze, als reder Bos, Hugo Maerten als Kniertjes broer Cobus en niet te vergeten, de met de Mol vanuit Maastricht meegekomen, Jessie Wilms als Jo, de nicht van Kniertje en de geliefde van Kniertjes zoon Geert, spelen een voortreffelijke voorstelling. Met een decor dat op subtiele maar klinkklare wijze het standsverschil tussen de reder Bos en het vissersvolk aftekent worden hoge ogen gegooid ook het als open kooi constructie gecreëerde huisje van Kniertje waar een ieder op en in elkaar zit is treffend gevonden.
Scheveningse Courant
Hoewel de visserscultuur waar Op hoop van zegen om draait drastisch is veranderd, blijven de thema’s waar de karakters mee te maken krijgen nog steeds relevant. Daarnaast geeft het jongeren een inkijkje in hoe het er vroeger aan toe ging. Het spel van de acteurs is uitmuntend en je wordt binnen enkele minuten als het ware in het verhaal gezogen. … de versie van Toneelgroep De Appel laat een verfrissende indruk achter. Geert de Jong speelt niet alleen Kniertje, ze is Kniertje. Haar spel als de door het harde leven getekende vissersvrouw komt des te meer tot uiting door de vrolijke Jo, de nicht van Kniertje en het liefje van Geert. Jessie Wilms zet haar transformatie van onbezorgde uitbundige meid tot wanhopige vissersweduwe met een kind op komst treffend neer.
Vrij Nederland
De scène waarin Bos het stulpje van Kniertje bezoekt om haar jongste zoon Barend, die niet durft te varen, naar zijn schip te sommeren, zet hun machtsverhouding op scherp. Als Barend zijn afspraken niet nakomt, dreigt Bos ook het 'dienstje' van Kniertje in zijn huishouden op te zeggen. En als hij flirt met Kniertjes schoondochter Jo, voel je zijn macht over de vrouwen die afhankelijk zijn van zijn rederij. Maar Heijermans laat ook zien dat Bos en Kniertje allebei onderdeel zijn van dezelfde gemeenschap: de grootvader van Bos heeft nog gevaren met de grootvader van Kniertjes zonen. Bos heeft zich eigenhandig weten op te werken. Dat hij het gebrekkige schip 'Op hoop van zegen' laat uitvaren, komt ook doordat hij de financiële risico's van zijn rederij zelf moet dragen. Bij De Appel speelt Bob Schwarze hem als een gejaagde figuur, volledig in beslag genomen door de kopzorgen om zijn bedrijf. De eerste scène van Op hoop van zegen, waarin de rijke dochter van reder Bos het portret tekent van Kniertjes armoedige broer, lijkt een verwijzing naar het salonsocialisme van kunstenaars. Tegelijk laat Heijermans zien hoe moeilijk het meisje het heeft met haar kennis over de misstanden bij de rederij van haar vader, zij is degene die de geheime informatie over de slechte staat van het uitgevaren schip doorgeeft aan de achterblijvers in het dorp. In zijn regie van Heijermans' klassieker benadrukt De Mol de gemeenschapszin die uit het stuk spreekt, maar die verdwenen is uit de westerse, grootsteedse samenleving. Waar het lange toneelstuk meestal wordt ingekort en bewerkt voor minder spelers, heeft hij de tekst intact gelaten. Het decor van Theo Tienhoven (waar de amateurs van Pitten ook in spelen) maakt van Kniertjes vissershuisje en het kantoor van reder Bos een open ruimte. Wat opvalt in De Mols regie is dat Kniertje in de klassieker van Heijermans helemaal niet zo'n traditionele hoofdrol heeft. In die zin is het een modern stuk. Ook de ingetogen vertolking van Kniertje door Geert de Jong draagt bij tot de verzinking van het beroemde personage in de gemeenschap die haar omringt. De Jong speelt de oude vissersvrouw stug, zonder pathos en bijna nederig. Ze richt zich nauwelijks tot het publiek, haar ogen staan dof en haar Kniertje is verbeten in haar ideeën over hoe het hoort. Het past niet dat haar derde zoon Geert in opstand komt tegen reder Bos, en als Barend zich huilend verzet tegen de veldwachters die hem komen ophalen, maakt ze hem eigenhandig los van de deurpost waaraan hij zich vastklemt. Al zijn haar twee oudste zonen en haar man al eerder op zee gebleven, ze stuurt haar jongste z'n dood tegemoet. In De Mols regie is Kniertjes overlevingsdrang haar kracht. Die macht van een ouder zit ook in Op hoop van zegen, waarin de zonen in wezen naar zee gaan om hun moeder te sparen. Minder dramatisch dan het verdrinken van Kniertjes zonen in het noodweer is de stille verdwijning uit het stuk van Daantje... Halverwege het stuk horen we dat Daantje ziek is, en daarna dat hij dood is. Met de paar weemoedige woorden die aan het heengaan van de dorpsgenoot worden gewijd, legt de opstandige humanist Heijermans zich neer bij de gang van het leven. En ergens is dat troostend.
Haghespel
(magazine voor Haags amateurtoneel)
Het decor was eenvoudig uitgevoerd. Het effect (en de symboliek) dat de woning van de reder veel groter werd uitgebeeld dan het stulpje van Kniertje werkte goed. De grote cast liet een nogal grote verscheidenheid aan acteerkwaliteiten zien. Geert de Jong als Kniertje was sterk. Sommige regiekeuzes waren wat mij betreft niet helder. Op hoop van zegen is een mooie voorstelling, al werd ik niet echt geraakt. Toch moet ik zeggen dat dit stuk de hele tijd bleef boeien. Bepaalde keuzes vond ik onlogisch, maar aangezien dit slechts mijn mening is, zou ik vooral gaan kijken.
