Tijdens Het Heijermans Festival besteden we uitgebreid aandacht aan de eenakters. Deze korte toneelstukjes worden vanwege hun beperkte lengte zelden opgevoerd in het professionele circuit. Onder de titel 6x Heijermans spelen we zes van deze eenakters op één avond of 3 eenakters als lunchvoorstelling. Regisseur David Geysen verweeft Brief in schemer, Kwelling en Het kind tot een trilogie over blindheid. Regisseur Annechien de Vocht regisseert de hilarische klucht Buren. De spelers van Buren regisseren en spelen ook de kortere schetsen De zeven vette dagen en De dasspeld. Tijdens de randprogrammeringsavonden brengen we nog enkele van Heijermans’ eenakters ten gehore en presenteren we er een aantal op Radio West als hoorspel.
Drie eenakters geregisseerd door David Geysen
David Geysen koos deze drie eenakters door het thema blindheid dat ze met elkaar gemeen hebben. Blinde zieners of personages die ziende blind zijn hebben schrijvers in de loop van de geschiedenis altijd al geïnspireerd. Denk maar aan Tiresias in de Griekse mythen. In deze eenakters zien we een blinde die een scherpe monoloog houdt tegen de oorlog, een ziende die verblind wordt door jaloezie en een ziende vader die de schoonheid van zijn blinde kind niet meer ziet. David Geysen die we als regisseur kennen van zijn beeldende en muzikale voorstellingen, regisseert deze eenakters puur op de taal en de tekst. Hij weeft daarbij Brief in schemer en Kwelling ingenieus door elkaar, waarna Het kind voluit wordt gespeeld. Dit in een vormgeving die het tastende bestaan van de blinde verbeeldt. Taal als evenwichtskunst.
- gesprek met David Geysen
Brief in schemer (1914)
Heijermans schreef deze eenakter bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Een blinde dicteert een brief. De ziende schrijft. Het is een brief aan haar zoon, een soldaat die aan de grens gelegerd is. Een oorlog dreigt.
Deze tekst werd voor het eerst op 15 augustus 1914, twee weken na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, gepubliceerd als Falkland-schets in het Algemeen Handelsblad. Een dag later werd het opgevoerd door Heijermans' gezelschap NV Toneelvereeniging in het Grand Théâtre in Amsterdam. Dit in het kader van het programma Het Toneel van den Dag. Het onderstreept nog maar eens hoe dicht Heijermans met zijn teksten op de actualiteit zat.
Kwelling (1906)
Een stel waarvan de man blind werd. Zij ontdekt dat hij nog steeds van zijn minnares houdt. Jaloezie en compassie verdringen elkaar in een ijzingwekkend gesprek. Houdt de liefde stand? Een prachtige schets over de onmogelijkheid om greep te krijgen op de gedachtewereld van een ander.
Een dialoog gepubliceerd als Falkland-schets in het Algemeen Handelsblad van 14 juli 1906. Heijermans toont zich hier een scherpzinnig observator van jaloezie binnen een relatie.
Het kind (1903)
Een jong stel krijgt een kind, kort na de geboorte blijkt de baby blind te zijn. Een trauma voor de ouders waar ze maar moeilijk over kunnen praten. Langzaam vervreemden ze van elkaar.
Heijermans schreef dit wat langere drama in één bedrijf in Katwijk aan Zee. Daar was hij net twee jaar eerder voor het eerst vader geworden. Alle twijfels omtrent dit prille vaderschap lijken in deze spannende psychologische ‘thriller’ gebundeld te zijn. Het verscheen in drie episoden als Falkland-schets in januari en februari 1903 in het Algemeen Handelsblad. Het stuk werd voor het eerst opgevoerd door het Rotterdamsch Toneelgezelschap op 12 september 1903.
tekst Herman Heijermans
regie David Geysen (Brief in schemer, Kwelling en Het kind)
spel Marguerite de Brauw, Bart van den Donker, Judith Linssen en Iwan Walhain
