Haasnoot en De Mol over religieus fanatisme tijdens de ‘Waanzee-avond’
Arie de Mol en Robert Haasnoot verbinden gebeurtenissen uit de vorige en deze eeuw aan elkaar tijdens de ‘Waanzee-avond’. Bij Toneelgroep De Appel in Scheveningen.
Door Sandra Kornet-van Duyvenboden (De Katwijksche Post)
Wat hebben de gebeurtenissen op de Gekkenlogger van 1915 en de huidige terroristische aanslagen van IS met elkaar gemeen? Daar kan op donderdagavond 18 februari in het Appeltheater in Scheveningen een antwoord op komen tijdens de speciale ‘Waanzee-avond’ van Toneelgroep De Appel waar Katwijker Arie de Mol de scepter zwaait. Katwijker Robert Haasnoot, schrijver van ‘Waanzee’ is die avond de hoofdgast.
De Mol en Haasnoot. Beiden geboren in 1961, beiden opgegroeid in Katwijk. De Mol studeerde in 1990 af als regisseur en was onder meer artistiek leider van Toneelgroep Maastricht. Sinds een jaar is hij artistiek leider van Toneelgroep De Appel.
Haasnoot is auteur en heeft meerdere romans op zijn naam staan, waaronder het in 1999 uitgekomen ‘Waanzee’. Daarin verhaalt Haasnoot de gebeurtenissen op een Katwijkse zeillogger in 1915 waar de bemanning onder invloed raakt van matroos Arend die verklaart Gods afgezant op aarde te zijn. Zijn godsdienstwaanzin leidt tot de moord op drie bemanningsleden.
Op hoop van zegen.
Vorig jaar september kwamen zij elkaar voor het eerst tegen, bij het vijfjarig bestaan van eetcafé De Bonte Kraai in Katwijk. Haasnoot had net daarvoor een mailtje ontvangen van Toneelgroep De Appel met de vraag of hij mee wilde werken aan een avond met als thema ‘Waanzee’, de titel van de tweede roman van Haasnoot.
‘Ik wilde bij De Appel heel graag iets met de zee doen. We zitten op loopafstand van de haven. En toen ik hoorde dat ‘Op hoop van zegen’ nog nooit in Scheveningen was uitgevoerd, was de beslissing snel gemaakt’, vertelt De Mol. Het leidde tot een festival rondom de toneelschrijver Herman Heijermans (1864-1924).
‘En via Op hoop van zegen kwamen er nog meer plannen om iets te doen met de haven, varen en de zee. Toen moest ik opeens aan ‘Waanzee’ denken.’
Fascinatie.
De Mol is gefascineerd door de thematiek van het boek: religieus fanatisme. Waarom sluiten mensen zich aan bij IS? ‘Je moet iets in je systeem hebben om je met een bomgordel om, zonder een kik te geven, je op te laten blazen. Ik denk dan: hoe kan dat zo uit de hand lopen? Daar wil ik het antwoord op ontdekken.’
Haasnoot heeft diezelfde fascinatie. ‘Op de ‘gekkenlogger’ in 1915 had de bemanning te maken met een bedreigende situatie op zee. En als dan iemand opstaat en zegt: ik spreek namens God, dan ben je geneigd te volgen. Maar Arend wordt ook gemaakt door zijn volgelingen en hij gaat steeds een stapje verder.’
Volgens Haasnoot baseerde Arend zich op een ‘toornige God’. ‘De God uit het Oude Testament. Daarin schuilt een enorme meedogenloosheid. Kijk naar IS en wat daar gebeurt. Die identificeren zich eveneens met een toornige God. Helaas kent IS geen Nieuw Testament.’
Reflectie.
‘Het wordt 18 februari een reflectieve avond’, verwacht De Mol. ‘In het Appeltheater bieden we mensen de kans om eens rustig over zaken na te denken en van gedachten te wisselen. Reflecteren over deze huidige hectische tijd. En via een psycholoog/socioloog maken we een slag naar wat er nu wereldwijd gebeurt.’
Haasnoot wordt die avond geïnterviewd over ‘Waanzee’, Appelacteurs dragen stukken voor uit het boek en een deskundige laat zijn licht schijnen over ‘de psychologische fenomenen groepsdwang en massapsychose’. De bijeenkomst wordt afgesloten met een jamsessie van contrabassist Arie van Duijvenvoorde uit Katwijk, gitarist René van Barneveld (Urban Dance Squad) en trombonist Nico Nijholt (Willem Breuker Kollektief). Zij gaan improviseren op de thema’s zee, storm en waanzin.
