Tijdens Het Heijermans Festival besteden we uitgebreid aandacht aan de eenakters. Deze korte toneelstukjes worden vanwege hun beperkte lengte zelden opgevoerd in het professionele circuit. Onder de titel 6x Heijermans spelen we zes van deze eenakters op één avond of 3 eenakters als lunchvoorstelling. Regisseur David Geysen verweeft Brief in schemer, Kwelling en Het kind tot een trilogie over blindheid. Regisseur Annechien de Vocht regisseert de hilarische klucht Buren. De spelers van Buren regisseren en spelen ook de kortere schetsen De zeven vette dagen en De dasspeld. Tijdens de randprogrammeringsavonden brengen we nog enkele van Heijermans’ eenakters ten gehore en presenteren we er een aantal op Radio West als hoorspel.
Buren geregisseerd door de Annechien de Vocht
Annechien de Vocht leidt samen met Lotte Bos het jonge regiecollectief YoungGangsters. Daar maken ze eigen voorstellingen waarin de drift het steeds overneemt van de ratio. Annechien koos Buren als sterk contrast tegenover de tragiek van Op hoop van zegen. In tegenstelling tot haar werkwijze bij YoungGangsters, waar haar voorstellingen vertrekken vanuit ideeën en situaties, is de tekst van Heijermans nu de basis van de voorstelling. De ultieme uitdaging van Annechien was dan ook de combinatie van slapstick en tekst, in dit geval een blijspel. Dat Buren veel weg heeft van een aflevering van Fawlty Towers of De rijdende rechter is mooi meegenomen.
- gesprek met Annechien de Vocht
Buren (1903)
Een familie bewoont een gemeubileerd appartement. De zoon des huizes probeert te studeren voor zijn examen scheikunde. Burengerucht haalt hem keer op keer uit zijn concentratie. Pianolessen van de bovenburen, zang van de overburen, het zit niet mee. Onderhandeling levert weinig op. Het gevolg... een burenoorlog in regelrechte slapstickstijl.
Tijdens het schrijven van Op hoop van zegen klaagde Heijermans over zijn lawaaierige buren.
Drie jaar eerder kreeg hij ruzie met een buurvrouw omwille van de zanglessen van haar dochter. Eerst schreef Heijermans zijn frustratie van zich af in Falkland-schetsen; op 11 december 1897 in De Telegraaf en op 24 oktober 1900 in NRC. Deze ruzie mondde uit in een rechtszaak die uitliep op een minnelijke schikking. In 1903 schreef hij er blijspel Buren over. Het werd voor het eerst opgevoerd door de Nederlandsche Toneelvereeniging in de Hollandsche Schouwburg op 7 februari 1904, als ‘after-piece’ bij zijn avondvullend stuk Bloeimaand (spel van de stad).
De keuze van de spelers
De zeven vette dagen (1901)
Een rijke vrouw stuurt haar dienstmeisje met een maaltijd naar een vrouw in het kraambed. Voor deze arme vrouw breken er zeven vette dagen aan. Maar na de zevende dag stopt de hulp. Heijermans bekritiseert heel subtiel de liefdadigheid van de rijken.
Deze tekst is een blijspelontwerp dat Heijermans voor het eerst schreef in 1896. Hij publiceerde het als ‘Falklandje’ op 7 november 1896 in De Telegraaf. Het onderwerp van deze schets is helaas zeer actueel. Heijermans behandelt heel subtiel de vraag hoe lang je moet doorgaan met het helpen van hulpbehoevenden.
De dasspeld (1906)
Een ‘bierhuisklucht’. Een knappe man kan zijn rekening niet betalen in het café. Niets lijkt wat het is. Heijermans baseerde deze eenakter op waar gebeurde feiten.
Heijermans kende het nachtleven in de grote steden héél goed. Hij ontmoette zijn eerste vrouw in een nachtkroeg waar zij zong om wat bij te verdienen.
Heijermans schreef deze klucht in 1906 en publiceerde het als Falkland-schets op 17 april 1906 in het Algemeen Handelsblad. Hij schreef dit onderschrift bij de tekst: ‘Naar de werkelijkheid’. De dasspeld werd eerder gespeeld door De Appel in het seizoen 1979/1980.
tekst Herman Heijermans
regie Annechien de Vocht (Buren)
spel Isabella Chapel, Abe Dijkman, Lore Dijkman, Beaudil Elzenga, Hugo Maerten, Martijn van der Veen en Jessie Wilms
regie en spel De dasspeld en De zeven vette dagen Isabella Chapel, Abe Dijkman, Lore Dijkman, Beaudil Elzenga, Hugo Maerten, Martijn van der Veen en Jessie Wilms
