AD 12 november 2015: De zee klotst in het Appeltheater
‘… As ’t water spreken kon…’
Toneelgroep De Appel brengt vanaf volgende week de klassieker Op hoop van zegen op de planken. Het stuk maakt deel uit van een omvangrijk Heijermans Festival.
Nico Heemelaar
In tegenstelling tot regisseur en artistiek leider Arie de Mol zijn Appelacteurs Hugo Maerten en Martijn van der Veen niet met de zee ‘in hun achtertuin’ opgegroeid. De rauwe werkelijkheid van vissersvrouw Kniertje die haar zoons moest opofferen aan de zee - twee van hen en haar man zijn in de visserij omgekomen, de andere twee wachten eenzelfde lot - staat ver van hun belevingswereld. ,,Ik kom uit een klein plaatsje onder Brussel,’’ zegt de met zeemanssnor uitgedoste Hugo Maerten, die in het Appel-stuk Op hoop van zegen de rol van Kniertje’s broer Cobus speelt. ,,Als je ver weg woont, is de zee iets magisch, maar als je, zoals ik, alweer een tijd in Den Haag bivakkeert, verdwijnt die exclusieve beleving. Ik ben door het stuk van Heijermans wel op een andere manier naar de zee gaan kijken. Ik had nooit zo gedacht aan de misère die zij ook teweegbrengt.’’
Martijn van der Veen, een Limburger die in Amsterdam woont: ,,De zee was voor mij een speeltuin. In het derde bedrijf van Op hoop van zegen komen de verhalen los van de vissersvrouw die haar dierbaren is verloren. Ik loop vaak tussen de repetities door vanuit het Appeltheater een rondje langs de zee. Dan kom ik langs het beeld van de vissersvrouw aan de Keizerstraat. Dat is eigenlijk Knier.’’
Eerder dit seizoen opende het Zuiderstrandtheater, elders in Scheveningen, al zijn poorten met Harde handen, een vissersopera gebaseerd op Heijermans’ toneelklassieker. ,,Ik ben bewust niet gaan kijken,’’ zegt Hugo Maerten. ,,Dan zie je dingen die je goed of slecht vindt en dat beïnvloed je. Ik heb buiten wel staan folderen. Het is een oer-Nederlandse vertelling over ploeterende mensen die eigenlijk te klein zijn voor hun lot. Heijermans weet zich heel goed te verplaatsen in zijn personages. Of ze nu man, vrouw, slim, ongeletterd of eenvoudig zijn, hij geeft ze hun eigen taal. Je gelooft meteen dat wat hij allemaal opschrijft ook allemaal waar is.’’
Martijn van der Veen: ,,Het gaat over bazen en werknemers, mensen die met tegenslagen omgaan, de essentie van armoede en het perspectief dat verandering mogelijk is. Een universeel thema. Ik speel de oudste zoon, een overtuigd socialist. Arie de Mol kiest in zijn regie geen partij. Ik vind het wel fijn dat het stuk op die manier openblijft.’’ Hugo Maerten: lachend: ,,Van mij mag het best wel pittig hoor: de reder heeft de middelen en de mogelijkheden, is dus verantwoordelijk en dan mag je als acteur laten zien van ‘dat deugt echt niet’. Hugo Maerten: ,,Ik draai al een tijdje mee bij De Appel. De vorige artistiek leiders Aus Greidanus en Erik Vos waren meer vormregisseurs, waarbij je als acteur zelf moest gaan wroeten. Arie de Mol gaat veel dieper in op de psychologie en betekenis van een stuk. Deze andere aanpak is zeker een uitdaging voor mij.’’
