Motel Detroit 1

When the wind blows

Aus Greidanus jr. over When the wind blows

Aus Greidanus jr.Op 16 juli 1945 vindt de eerste nucleaire explosie ter wereld plaats in de woestijn van New Mexico. Bij het experiment Trinity (Drie-eenheid) wordt een plutoniumbom tot ontploffing gebracht met een kracht die bijna duizend keer groter is dan die van de zwaarste bom tot dan toe. De ‘vader' van deze uitvinding, Robert Oppenheimer, beschrijft later zijn indruk van het experiment met een citaat uit de Bhagavad-Gita, waarin de oppergod Vishnu zijn veelarmige vorm aanneemt en zegt: ‘Now I am become Death, destroyer of worlds.' (‘Nu ben ik de Dood, vernietiger van werelden.') Drie weken na het experiment valt de bom Little Boy op Hiroshima, die naar schatting 237.000 mensen het leven kost.

Het feit dat deze bom direct voortkomt uit één van de geniaalste hoogtepunten van het menselijk vernuft, namelijk Albert Einsteins (speciale) relativiteitstheorie (E = mc2) geeft deze uitvinding een pervers soort schoonheid. Het verenigt zowel het hoogte- als dieptepunt van datgene waartoe de mens in staat is.

Op 24 oktober 1962 houdt de wereld haar adem in wanneer kernonderzeeërs van de Sovjet Unie de quarantainezone rond Cuba naderen. Bij overschrijding van die grens had president Kennedy aanvallen met nucleaire wapens aangekondigd, niet alleen tegen de Sovjet Unie, maar tegen alle communistische landen. Pas later blijkt dat de wereld, door een gebrek aan communicatie aan beide zijden, nog veel dichter bij de totale vernietiging is geweest dan gedacht.

Naar aanleiding van die gebeurtenis maakt Raymond Briggs (1934) het stripverhaal When the wind blows waarin James en Hilda Bloggs (de achternaam lijkt niet toevallig op die van de auteur, hij baseerde de karakters op zijn eigen ouders) op hun oude dag daadwerkelijk met een atoomoorlog te maken krijgen. James heeft zich goed voorbereid op de naderende dreiging, en volgt nauwgezet de richtlijnen van de overheid in de vorm van diverse folders, teneinde een atoomaanval te overleven. Ze schuilen onder een deur die onder de voorgeschreven 60 graden tegen de muur is geplaatst, en doen spelletjes in hun schuilplaats om de tijd te doden, zoals van hoger hand wordt gesuggereerd. Dat blinde vertrouwen maakt hen even aandoenlijk als pijnlijk naïef. De afloop laat zich raden.

De bom is er nog steeds, en laat niet zelden van zich spreken, als het gaat over spanningen tussen Israël en Iran, India en Pakistan, de Verenigde Staten en Noord-Korea, als ook het arsenaal aan wapens dat in de voormalige Sovjet republieken staat weg te roesten of in handen zou zijn van terroristische organisaties. De Sloveense filosoof Zizek schrijft in zijn nieuwste boek (Living in the End Times) dat ‘... de vraag niet is of er ooit een boevenstaat of terroristische groepering een nucleair of biologisch wapen in handen krijgt, maar eerder wanneer ze die in handen krijgt. We weten allemaal dat dit ooit zal gebeuren, maar willen het gewoon niet geloven.'

Toch gaat het verhaal van Briggs voor mij ook over ‘De bom' als symbool voor een gebeurtenis die je wereld op een figuurlijke manier laat instorten. Mensen die te horen krijgen op korte termijn te sterven aan een fatale ziekte, ouders die een kind verliezen.. Hoe kun je doorgaan met het leven dat je leeft? Misschien door de kleine rituelen die houvast bieden. Bij James en Hilda is vier uur theetijd, zelfs al komt er geen water meer uit de kraan.

Voor mij is When the wind blows een ode aan de hoop. Zelfs al is die hoop misschien tegen beter weten in.

| Meer