|
|
|
 |
|
Van onze verslaggever Hein Janssen
Den Haag - Rhinocerocity van Toneelgroep De Appel is één van de voorstellingen die in het BIG 5 festival te zien is, wordt geregisseerd door Aus Greidanus junior. Na acht jaar te hebben gespeeld bij het Nationale Toneel, ZT Hollandia en NTGent, is hij vanaf deze maand vast verbonden aan het Haagse gezelschap dat wordt geleid door zijn vader, Aus Greidanus senior. Junior (35) zal bij De Appel zowel acteren als regisseren.
Waarom heeft u NTGent verlaten?
‘Eigenlijk omdat Johan Simons daar weg gaat. Toen ik destijds voor ZT Hollandia koos, was dat omdat Simons daar kwam en ik als acteur graag van hem wilde leren. En dat is na vier jaar Eindhoven en vijf jaar Gent ook zo gebleken. Nu hij naar Munchen vertrekt, leek het me een goed moment om ook eens verder te kijken. Daarbij komt dat ik in Amsterdam woon en Gent wel een klere eind weg is.'
Waarom koos u voor De Appel?
‘Ik ben als acteur gevraagd, maar krijg hier ook de kans zelf te regisseren. Komend seizoen maak ik twee producties. Dat regisseren heb ik ook bij NTGent mogen doen, en is goed bevallen. Simons gaf me carte blanche, maar zei wel: als je met regisseren door wilt gaan, moet je zoveel mogelijk voorstellingen maken.'
Uw vader en moeder - Aus Greidanus senior en Sacha Bulthuis -zijn hun hele werkzame leven aan De Appel verbonden geweest. Schept dat een band?
‘Bij De Appel loop ik bij wijze van spreken al vanaf mijn geboorte rond. Van Rinus, de barman tot de acteurs van het eerste uur - ik ken ze van jongs af aan. Maar nu ik hier in dienst ben, merk ik juist dat ik dat goed kan scheiden. Ik ben nu gewoon een van de collega's geworden. Nee, ik hoef me niet te verantwoorden dat ik hier nu werk. Dat ik na de toneelschool niet meteen naar De Appel ben gegaan, was wat dat betreft een bewuste keuze. Zowel mijn vader als ik hebben dat toen angstvallig vermeden.'
Greidanus senior is nu 60 jaar. Is het de bedoeling dat u hem op den duur als artistiek leider van De Appel opvolgt?
‘Nee, dat is niet per se mijn ambitie. Met subsidiënten gaan praten en evaluatiegesprekken voeren, ik weet niet of ik daar geschikt voor ben. Bovendien is het ook niet aan de orde, want ik heb niet het idee dat mijn vader van plan is binnenkort te stoppen. Wel is het zo dat De Appel geleidelijk aan een overgang bezig is: van de periode van Erik Vos, via mijn vader naar een gezelschap met jonge acteurs en nieuwe regisseurs.'
credits: Rhinocerocity in regie van Aus Greidanus jr. in Theater aan het Spui, Den Haag, 11 t/m 13 juni 2010
door Esther Kleuver
Alle ogen zijn dit weekend gericht op Zuid-Afrika als daar het WK van start gaat. Maar geloof het of niet, er zijn echt nog mensen die niet op al dat voetbal zitten te wachten. Dan biedt het BIG5 festival in Den Haag wellicht een mooi alternatief. Geen sport, maar film, kunst, muziek, theater en dans uit het land van Nelson Mandela.
Toneelgroep De Appel levert twee voorstellingen tijdens dit minifestival. Aus Greidanus jr. maakt samen met een mix van Appelacteurs en Zuid-Afrikaanse en Nederlandse toneelstudenten een stuk gebaseerd op teksten van Ionesco (Rhinoceros) en Buñuel. Hij gebruikt als uitgangspunt de vraag: 'Stel je voor dat iedereen in je omgeving een kuddedier wordt. Wat zou je dan doen? Je eigenheid opgeven en meedoen met de rest?'
De andere, multimediale voorstelling wordt gemaakt door de Zuid-Afrikaanse theatermaker David Johnson, die vorig jaar nog als acteur in Ararat van David Geysen te zien was. Ook hij werkt met een mengeling van professionele Appelspelers en studenten. Hij ging aan de slag met Euripides (Medea) en Seneca. „Ik wilde naar de kern van Medea. Hoe is het voor haar als buitenlander in een vreemd land om zich zo verraden te voelen door haar geliefde? En dat gevoel heb ik weer doorgetrokken naar het hier en nu. Mensen zijn tegenwoordig kosmopolieten, proberen overal hun thuis te maken. Maar is dat wel zo gemakkelijk? Tegelijkertijd kun je je daar wel druk over maken, maar de aarde draait ook gewoon door als wij allang tot stof zijn vergaan."
Wie denkt dat de voorstelling van Johnson laat zien wat het Zuid-Afrikaanse theater momenteel te bieden heeft, komt volgens de theatermaker echter bedrogen uit. Door in Nederland te werken, met een combinatie van Nederlandse en Zuid-Afrikaanse acteurs, heeft hij behoorlijk wat compromissen moeten sluiten. „Ik werk zelf eigenlijk voornamelijk vanuit beweging, maar waarschijnlijk was er voor het Nederlandse publiek dan geen touw aan vast te knopen geweest. Als je echt een puur Zuid-Afrikaans product wilt zien, dan moet je tijdens BIG5 eigenlijk naar de dans- en muziektheatervoorstelling Body of Evidence van Jay Pather gaan. Die productie zegt echt iets over wat er momenteel in ons land gemaakt wordt op cultureel gebied."
De jonge regisseur vindt het lastig om in de korte repetitietijd (slechts vier weken) alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en zijn ideeën goed over te dragen. „Er gaat nog wel eens wat verloren in de vertaling. De acteurs weten volgens mij niet altijd even goed wat ik bedoel. En misschien wil ik ook wel teveel. Het blijkt toch dat we in Zuid-Afrika een hele andere manier van werken hebben. Wij maken veel fysiek theater. We moeten wel, want er worden zoveel verschillende talen gesproken, dat je anders nooit iedereen kunt bereiken. En we werken ook vaak op locatie. Ik ben niet meer gewend om in zo'n zwarte doos aan het werk te gaan. Maar ik heb enorme bewondering voor de flexibiliteit van de Nederlandse acteurs. Ze beschikken echt over een heel breed palet, hebben allemaal Pasolini en Shakespeare gezien. Dat is in Zuid-Afrika wel anders."
Naast de twee stukken van Toneelgroep De Appel is er voor BIG5 in het Filmhuis een speciaal filmprogramma samengesteld, kan men in de foyer van Theater aan het Spui terecht voor de expositie Cities of the World (grote panoramatekeningen van steden en landschappen) van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Titus Matiyane en brengt Korzo het werk van twee jonge choreografen: Gustin Makageledisa uit Zuid-Afrika en Joeri Dubbe uit Nederland. En tot slot maakt de Haagse hiphopgroep Kern Koppen samen met de Zuid-Afrikaanse rapper Zuluboy het podium onveilig.
door Dick van Teylingen
We gaan naar Afrika, maar eerst komt Afrika naar ons. Het festival BIG5 presenteert in het openingsweekend van het wereldkampioenschap voetbal vijf soorten kunst waarin Zuid-Afrika en Nederland Half juni houdt half Nederland zijn adem in: wat gaan de mannetjes van oranje klaarspelen op de Zuid-Afrikaanse grasmatten? Nog voordat zij het veld opkomen, kan heel Nederland vast in Zuid-Afrikaanse sferen komen dankzij BIG5.
In Zuid-Afrika bepalen de Big Five of je safarireis geslaagd is of een mislukking: je kunt niet met goed fatsoen thuiskomen zonder dat je leeuw, olifant, neushoorn, luipaard en buffel gespot hebt. De grote vijf van BIG5 zijn de kunstsoorten die in het festival aan het Spui te zien zijn: toneel, dans, muziek, beeldende kunst en film.
Toneelgroep De Appel en productiehuis Korzo hadden al eerder contact met Zuid-Afrikaanse theatermakers. Korzo deed eerder mee aan Afrovibes en organiseert nu een double bill met choreografieën van Joeri Dubbe en Gustin Makageledisa. De Appel maakte voorstellingen met theaterstudenten uit Kaapstad, Johannesburg en Nederland in de festivals 06 en 08. Geïnspireerd door het wereldkampioenschap voetbal zijn die initiatieven nu uitgebreid met de andere kunstsoorten; zo koppelt het Paard van Troje de Haagse hiphopgroep Kern Koppen aan de beroemde Zuid-Afrikaanse rapper Zuluboy. Alle voorstellingen en exposities zijn te zien in Theater aan het Spui en het Haags Filmhuis daarnaast.
"We willen elke associatie met folklorisme vermijden", zegt Cees Debets van Theater aan het Spui. "Het gaat ons om echte ontmoetingen tussen theatermakers van nu, uit verschillende culturen. Daarom hebben we elke dag een long table, waar de deeelnemende kunstenaars met elkaar en het publiek eten en deskundigen korte lezingen houden en met hen in discussie gaan. Journalist Bram Vermeulen is een van de gasten; hij schreef over zijn ervaringen in Zuid-Afrika Help ik ben blank geworden. Dat is een heel pessimistisch boek, terwijl wij zo graag willen geloven dat het kan. Margriet Leemhuis, ambassadeur voor internationale culturele samenwerking van het ministerie voor Buitenlandse Zaken, komt praten over nut en noodzaak van culturele uitwisseling.
Een project met Zuid-Afrikaanse en Nederlandse musici heet Skopgat - de mooie Afrikaanse vertaling van kick ass. Die term past bij alle voorstellingen, hoop ik."
"Skopgat past zeker bij Body of evidence, de productie die we in zijn geheel laten overkomen uit Zuid-Afrika. Het is een eigenzinnige, fysieke voorstelling met veel dans, maar ook met toneel. Jay Pather heeft een soort ritueel theater gemaakt over het geheugen van het lichaam en de geschiedenis van het land.
Natuurlijk heb je in Zuid-Afrika te maken met een nieuwe tijd, een nieuwe horizon.
Verzoening is goed, maar je moet niet alleen vooruitkijken en vergeten wat er in de loop der eeuwen gebeurd is. In het lichaam zijn alle herinneringen opgeslagen.
Bij deze voorstelling heb je het gevoel dat je echt iets anders meemaakt, dat je er niet helemaal komt met je westerse manier van kijken en beleven. Body of evidence mengt traditioneel Zuid-Afrikaanse en westerse theatervormen, maar werkt met een ander idioom, vanuit een ander kader. En dat is precies wat we willen met het festival: de confrontatie van twee soorten kunst, uitwisseling, dynamiek. Er moet meer te zien zijn dan wat je al weet en kent. Ik vond de voorstelling op video al indrukwekkend en ben enorm benieuwd naar hoe die er live in onze zaal uit gaat zien."
Bij De Appel gaat Aus Greidanus junior een voorstelling regisseren met studenten van Nederlandse en Zuid-Afrikaanse theateropleidingen. Hij is nu nog verbonden aan NTGent, maar volgend seizoen sluit hij zich aan bij het Haagse gezelschap waarvan zijn vader artistiek leider is.
"Het leek me voor het festival wel passend om uit te gaan van Le rhinocéros - die hoort tenslotte bij de big five. Het stuk van Ionesco is het frame, daarnaast dragen de theaterstudenten eigen materiaal bij. Dat gaan we inpassen in de voorstelling."
In de absurdistische tekst veranderen steeds meer mensen in een Frans stadje in neushoorns. Kies je voor de kudde of ga je tegen de groepsdwang in je eigen weg, dat is de vraag. "Bij Ionesco gaat het over fascisme", zegt Greidanus. "Die vergelijking wil ik niet maken, dat is te kort door de bocht, maar het politieke klimaat in Nederland wordt wel steeds agressiever. Bij ontwikkelingshulp, kunst en sociale vangnetten worden steeds meer vragen gesteld. Daar moet je je toe verhouden. Ik zie uit naar de visies van de studenten."
Filmhuis Den Haag, Toneelgroep De Appel, Theater aan het Spui, Paard van Troje, Korzo5HOOG
11 t/m 13 juni