|
|
|
 |
|
Zowel Marlene als Leni werden in de eerste jaren van de twintigste eeuw in Berlijn geboren. Beide vrouwen kiezen na een vrij beschermde jeugd voor het theater. Marlene wordt actrice, Leni aanvankelijk danseres, later filmactrice. Van politiek moeten beiden niet zoveel hebben. Maar voor beiden geldt ook dat ze hun lot in handen leggen van een man, waar ze onvoorwaardelijk in geloven en dat hun carrière, hun leven, in hoge mate verder zal bepalen.
Het keerpunt in Marlene's leven is de ontmoeting met de Oostenrijks-Amerikaanse regisseur Josef von Sternberg. Hij is op zoek naar een actrice voor zijn nieuwste film, heeft de rol min of meer aan Leni Riefenstahl toegezegd, maar is daar toch nog onzeker over. Als hij Marlene Dietrich, haar intrigerende erotiserende desinteresse, op het toneel aanschouwt weet hij dat hij de hoofdrolspeelster voor Der blaue Engel heeft gevonden. Nog voor de film in roulatie komt, vraagt hij haar met hem mee te gaan naar Hollywood. Hij garandeert haar dat hij een 'star' van haar zal maken. En zo gebeurt het ook. In de zeven films die Sternberg en Dietrich met elkaar maken schept de regisseur een bijna onaantastbaar beeld van zijn dierbare actrice, waar zij zich de rest van haar leven aan onderwerpt. Ook in andere films, onder heel andere regisseurs, blijft zij het beeld dat Sternberg van haar gemaakt heeft trouw.
Met wellust voldoet Dietrich aan het begrip filmster. Een onwaarschijnlijk salaris, oogverblindende luxe, maar ook extreme gedrevenheid en zucht naar perfectie, alles draagt bij tot het imago van Hollywoodcoryfee. Dat imago krijgt nog meer glans als zij zich aan het eind van de Tweede Wereldoorlog inzet als entertainer voor de geallieerde troepen. Haar bijdragen aan de radiozender Voice of America maken haar - als ex-Duitse - tot symbool van de overwinnende legers.
Tot op hoge leeftijd blijft Dietrich de illusie van volmaakte schoonheid najagen. Tot zij, doordrenkt van Scotch beseft dat zij de wereld niet meer kan bedriegen, zij er niet meer in slaagt zich doeltreffend te maskeren. Liggend in bed, temidden van kussens, lakens en dekens, omgeven door boeken, kranten, tijdschriften, po-stoel en pispotten, trekt zij zich uit de wereld terug in haar flat in Parijs. Daar, in vuil en voor anderen ondraaglijke stank, slijt het symbool van eeuwige schoonheid haar leven. Verborgen voor de camera, verborgen voor het oog van de wereld. Niet omdat zij bang is voor de aftakeling, maar omdat zij haar levenswerk, het beeld dat zij van zichzelf heeft geschapen niet wil verstoren.
Ook Riefenstahl krijgt van Von Sternberg omstreeks 1930 het aanbod met hem mee te gaan naar Hollywood. Zij weigert en kiest voor een carrière in eigen land. Aanvankelijk als filmactrice, gespecialiseerd in zogenaamde berg-en-ijs-films, later als regisseuse. Das blaue Licht is haar eerste 'eigen' film. Zelf verantwoordelijk voor het scenario, regisseert en produceert zij de film en speelt bovendien de vrouwelijke hoofdrol. Een echte auteursfilm dus.
In 1932 kruisen de levens van Adolf Hitler en Riefenstahl elkaar. Zij hoort hem spreken tijdens een massabijeenkomst in het Berlijnse Sportpalast en is ronduit verbijsterd door het charisma van de man. Zij schrijft hem een brief en is vervolgens verbaasd als hij haar wil spreken. Vlak voor haar vertrek naar Groenland, voor de opnamen van alweer een nieuwe berg-en-ijs-film ontmoeten Hitler en Riefenstahl elkaar in Wilhemshafen. Daar bekent Hitler een bewonderaar van haar films te zijn en verzekert haar: als wij ooit aan de macht komen dan moet u onze films maken.
En zo gebeurt het ook. Riefenstahl wordt gevraagd om de nazi-partijdagen te filmen. Ze pakt dit revolutionair aan en schept massabeelden die de wereld verbijsteren: Triumpf des Willens. Enkele jaren later vult zij dit levenswerk aan met de in opdracht van het IOC vervaardigde film over de Olympische Spelen in Berlijn in 1936. Het zal haar leven en loopbaan blijvend beïnvloeden. Na de oorlog wordt haar na uitvoerig onderzoek naar haar verleden 'slechts' in de schoenen geschoven dat zij een 'meeloopster' geweest is. Terwijl de filmgeschiedenis haar eert als een van de invloedrijkste regisseurs, is zij na de oorlog nooit meer in staat gesteld een film te maken. Zij trekt zich terug uit 'de wereld'. Aanvankelijk in Afrika, ver van de westerse beschaving. Later in de verstilde wereld onder water waar ze opnamen maakt van de verbijsterende flora en fauna.
In Thea Dorn's stuk Marleni stelt Leni aan Marlene voor samen een laatste film te maken. Dietrich voor, zij achter de camera. De twee afgewezen, door de wereld afgeschreven vrouwen, zullen laten zien wat film is, wat bewegende beelden zijn, wat acteren, wat drama is. Marlene moet er in eerste instantie niet veel van hebben: 'Alles quatsch! Over mij valt niets meer te vertellen, alles is al gezegd'. En voor een deel heeft zij daar natuurlijk gelijk in. Een kleine zeventig boeken zijn er over het leven en de carrière van het fenomeen Dietrich geschreven. Toch blijft het raadsel Marlene in tact. Steeds wordt er een tipje van de sluier opgelicht, zonder daarmee het raadsel op te lossen. Iets vergelijkbaars is er met Riefenstahl aan de hand. Tot op hoge leeftijd - zij leeft nog! (in 2003 is zij overleden) - weigert zij halsstarrig zich voor ook maar het kleinste deeltje medeverantwoordelijk te voelen voor wat er tijdens het Derde Rijk is gebeurd. Zij heeft alleen in naam van de kunst, in naam van de schoonheid gehandeld. Dit doet zij ook ten aanzien van het laatste project, waar het tijdens haar leven vanwege die Scheiß-oorlog niet van is gekomen: de verfilming van Pentesilea van Von Kleist. Nog eenmaal zullen zij de wereld verbijsteren. Het is hun antwoord op de loer die de loop der geschiedenis hen gedraaid heeft.