|
|
|
 |
|
Rome, 5 januari 1867
... En verder moet ik je nog vertellen dat mijn nieuwe werk (Peer Gynt) gestaag vordert en - als er niets tegen zit - begin deze zomer af zal zijn. Het wordt een lang dramatisch gedicht, met als hoofdpersoon één van die half-mythologische fantasievolle figuren zoals die voorkomen in de annalen van het Noorse platteland van tegenwoordig. (...) Ik liep al lang met het onderwerp rond en nu is het hele plan uitgewerkt en uitgeschreven en ben ik begonnen met het eerste bedrijf. Al werkende groeit het en ik ben ervan overtuigd dat je er tevreden over zult zijn. Ik moet je echter vooralsnog om geheimhouding vragen ...
Villa Pisani Casamicciola, Ischia, 8 augustus 1867
... Ik stuur je vandaag via de Consul Generaal van Napels Danchertsen het manuscript van de eerste drie bedrijven van mijn nieuwe stuk, getiteld Peer Gynt, Een dramatisch gedicht. (...) Ik ben benieuwd te horen wat je ervan vindt. Ikzelf heb er goede hoop op. Het zal je interesseren te weten dat Peer Gynt echt heeft bestaan. Hij leefde in het Gudbrandsdal, waarschijnlijk eind vorige of begin deze eeuw. Zijn naam is nog steeds bekend onder de boeren hier. Maar van zijn daden is niet meer bekend dan je kunt vinden in Asbjørnsens bundel Noorse Volksverhalen ...
Sorrento, 15 oktober 1867
... Ik heb een nieuw dramatisch gedicht voltooid, dat met Kerstmis verschijnt. Ik stel er zeer veel prijs op van u te vernemen wat uw oordeel erover is. Het is genoemd naar de hoofdpersoon Peer Gynt, waarvan sprake is in de sprookjes van Asbjørnson. Als basisgegeven was dat wat mager, maar des te vrijer kon ik vervolgens mijn eigen fantasie volgen ...
Rome, 24 februari,1868
... Wat is er voor nieuws over Peer Gynt? Voor zover ik het kan beoordelen is het wat de pers betreft in Zweden heel goed ontvangen. Maar wordt het ook even goed verkocht? Ik hoor dat het boek in Noorwegen een storm heeft ontketend. Dit verontrust me in het geheel niet. Zowel daar als in Denemarken hebben ze er veel meer satire in ontdekt dan mijn bedoeling was. Waarom zijn ze niet in staat het te lezen als een gedicht? Dat is wat ik geschreven heb. De satirische passages zijn min of meer incidenteel. Als de Noren van nu zichzelf in Peer Gynt herkennen, wat ze dus schijnen te doen, dan is dat hún zaak ...
*) Het succes van enkele van zijn stukken in het Noorse Christiania Theater, stimuleerde Ibsen om zijn Peer Gynt voor het toneel te bewerken.
Dresden, 23 Januari 1874
Beste meneer Grieg, de reden dat ik u schrijf is, dat ik u wil vragen bij een bepaald project met mij te willen samenwerken. Ik denk erover Peer Gynt, waarvan binnenkort de derde druk verschijnt, te bewerken voor het toneel. Zoudt u hiervoor de vereiste muziek willen componeren? Laat ik kort schetsen hoe ik het stuk wil bewerken.
Het eerste bedrijf blijft helemaal in tact, afgezien van een paar kleine kappen in de dialoog. Peer Gynts monoloog (scène 2) wil ik of als melodrama of gedeeltelijk als recitatief behandeld zien. De huwelijksscène (scène 3) moet door middel van een ballet worden vormgegeven tot iets stevigers dan in het boek. Daar zal een speciale dansmelodie voor moeten worden gecomponeerd, die zacht tot het eind van het bedrijf moet doorlopen. (...) Bijna het hele vierde bedrijf zal in de voorstelling worden weggelaten. Daarvoor in de plaats moet denk ik een grootschalige muzikale schildering komen die Peer Gynts tocht door de wereld verbeeldt. Amerikaanse, Engelse en Franse melodieën kunnen worden gebruikt als elkaar afwisselende thema's, die aanzwellen en wegsterven. Het koor van Anitra en de Meisjes (scène 6) kan hoorbaar zijn achter het doek, samen met het orkest. Gedurende de muziek is het doek op en ziet het publiek als in een ver droombeeld Solvey, een vrouw van middelbare leeftijd die in de zon voor haar huis zit te zingen. Na haar lied moet het doek weer langzaam zakken, terwijl de muziek doorspeelt en langzaam overgaat in de suggestie van de zeestorm waarmee het vijfde bedrijf begint. (...)
Dit is wat ik me min of meer heb voorgesteld. Wil je me laten weten of je de opdracht aanneemt? Als ik een positief antwoord van je ontvang, zal ik ogenblikkelijk de leiding van het Christiania Theater schrijven, de herziene en ingekorte tekst doorsturen en me ervan verzekeren - voor we ermee doorgaan - dat het stuk wordt opgevoerd. Ik ben van plan er 400 dollar voor te vragen, die gelijkelijk tussen ons wordt verdeeld. Ik ben er zeker van dat we er ook op mogen rekenen dat het stuk in Kopenhagen en Stockholm wordt geproduceerd. Ik zal het echter prettig vinden als u de zaak vooralsnog geheim wilt houden. Ook hoop ik zo gauw mogelijk iets van u te vernemen.
Hoogachtend, Henrik Ibsen
M?, 5 maart 1876
... Het succes van het grote waagstuk van het Christiania Theater (het produceren van Peer Gynt) heeft al mijn verwachtingen overtroffen, hoewel ik nooit enige vrees heb gekoesterd ten aanzien van de afloop. Ik wist dat het stuk in goede handen was en dat niemand anders het er zo goed vanaf zou brengen als u. Het deed me veel plezier dat dit hier bij ons de gangbare mening is.
Mag ik u vragen mijn dank over te brengen aan het hele gezelschap. Niet alleen aan hen die de hoofdrollen voor hun rekening namen, maar ook al diegenen die in de kleinere rollen zoveel voor de productie hebben betekend. Het succes van een stuk als dit hangt af van een buitensporige inzet van iedereen, zonder uitzondering, bij het spelen van zijn rol. En alle berichten bevestigen dat dit het geval was ...
M?, 19 mei 1880
... Toch was ik verrast te vernemen dat u het werk geschikt vindt voor een vertaling en publicatie in Duitsland. Ik moet bekennen dat ik er mijn twijfels over heb. Van al mijn werk beschouw ik Peer Gynt als het minst geschikt om buiten Scandinavi?egrepen te worden. Realiseer je dat de meeste potenti? lezers in Duitsland niet voldoen aan uw kwalificaties om het werk te kunnen begrijpen. Uzelf bent bekend met de Noorse aard en de gewoonten en gebruiken van het Noorse volk, met onze literatuur en onze manier van denken. (...) En is dit niet noodzakelijk om dit gedicht op waarde te kunnen schatten? Het is hierom, dat ik mijn twijfels heb en wil ze u dan ook niet onthouden, hoewel ik aanneem dat u al deze punten grondig hebt overwogen alvorens te besluiten zo'n moeilijk en omvangrijk werk aan te pakken ...
* Ludwig Passarge's vertaling van Peer Gynt in het Duits verscheen in oktober 1880